Powracamy do zagadnienia, którym zaczęliśmy zajmować się w poprzednim wpisie. Omówiliśmy wówczas test mięśniowy oraz odruchowy test długości ramion. Co jeszcze ważniejsze, w kilku słowach wyjaśniliśmy oddziaływania pomiędzy stanem układu nerwowego a jego odzwierciedleniem pod postacią normotonii, hipertonii i hipotonii. Zagadnieniem tym zajmiemy się nieco bliżej w dzisiejszym wpisie.
Co to jest normotonia?
Normotonia oznacza prawidłową wyjściową reakcję mięśnia, która odzwierciedla adekwatną reakcję układu nerwowego w warunkach wyjściowych. Jedynie mięsień normotoniczny może być wykorzystany jako mięsień wskaźnikowy. Dopiero wówczas przeprowadzane są różne prowokacje (strukturalne, chemiczne, autonomiczne, emocjonalne, energetyczne itd.) w poszukiwaniu płaszczyzny zaburzenia.
Czasami możliwe jest wykorzystanie mięśnia hipotonicznego w celu odnalezienia czynnika wzmacniającego go. Zazwyczaj jednak lepiej jest zdecydować się na zmianę mięśnia wskaźnikowego. Istnieje również możliwość „sztucznego” wytworzenia hipotonii mięśni normotonicznych w celach diagnostycznych i taka technika diagnozy jest często stosowana. Należy jednak zwrócić uwagę, że w omawianej metodzie w rzeczywistości testowany mięsień jest normotoniczny, a jedynie „sztucznie” wprowadzany jest w hipotonię.
Po co i jak się to robi? Wielokrotne testowanie mięśnia normotonicznego jest męczące dla pacjenta. Przy każdorazowym teście musi on wygenerować pełnowartościowy skurcz izometryczny, co po kilku powtórzeniach przyczynia się do dyskomfortu.
Można oczywiście zmienić mięsień wskaźnikowy, co jednak nie zmienia faktu, że wówczas zmęczony zostanie nie jeden, lecz dwa, trzy, cztery lub więcej mięśni. Jest więc inne rozwiązanie. Znajdujemy mięsień hipotoniczny, którego przyczynę hipotonii chcemy ustalić. Następnie rozprzestrzeniamy hipotonię na cały układ mięśniowy (a w rzeczywistości cały układ nerwowy). Jest kilka metod osiągnięcia tego stanu (jednym z nich jest tzw. „wprowadzenie lezji do pamięci komputera”). Wszystkie mięśnie stają się wówczas przejściowo hipotoniczne.
Można zacząć poszukiwać miejsca (płaszczyzny, bodźca itd.), które odtworzy normotonię obojętnie którego mięśnia (ponieważ wszystkie są hipotoniczne).
Cenna informacja dla osteopatów i fizjoterapeutów
W tym miejscu pojawia się najważniejsza uwaga z dzisiejszego artykułu, również cenna dla osteopatów i fizjoterapeutów: testowanie mięśni hipotonicznych (słabych) — nawet wielokrotne — jest bezbolesne. Mięśnie hipotoniczne są niejako wyłączone przez układ nerwowy, w przeciwieństwie do mięśni normotonicznych, które muszą kompensować brak funkcji mięśni hipotonicznych.
Z tego powodu ból i dolegliwości często występują lub dają się sprowokować w mięśniach przeciążonych, lecz normotonicznych. Praca z nimi i próba ich rozluźnienia zazwyczaj daje jedynie krótkotrwały efekt (a nawet może prowadzić do destabilizacji w wyniku usunięcia koniecznej kompensacji, tzw. efekt pierwszego pogorszenia, zanim rozluźnione mięśnie nie napną się ponownie i zapewnią stabilizację). Z punktu widzenia układu nerwowego w przypadku nadmiernego napięcia mięśni zasadne jest zastanowienie się, które inne struktury nie pracują.
Co to jest hipertonia?
Zajmijmy się teraz hipertonią (w rozumieniu kinezjologii i fizjoenergetyki). Jak opisaliśmy w poprzednim blogu, „silny” mięsień może być mięśniem hipertonicznym, dlatego zawsze bardzo ważne jest sprawdzenie, czy istnieje możliwość fizjologicznego osłabienia mięśnia.
Hipertonia pojedynczych mięśni może się zdarzyć, chociaż bardzo często dotyczy całego organizmu. Kiedy testujemy pacjenta, spodziewając się wyjściowej hipotonii, a wszystkie mięśnie są „jak skała”, powinniśmy poddać refleksji wyniki testu i najpóźniej wtedy skontrolować hipertonię.
Przyczyn hipertonii jest wiele. Mają one charakter szoku, na który pacjent reaguje „zamarciem”, „zastygnięciem”. Doświadczenie wykazuje, że najczęstszą przyczyną całkowitej hipertonii jest zaburzenie układu autonomicznego lub emocji. Wówczas wskazane jest wykonanie tzw. szybkiej korekcji autonomicznej lub emocjonalnej, która pozwala na (czasowe) pozbycie się hipertonii. Uwaga: szybka korekcja ma charakter doraźny i w żadnej mierze nie jest terapią, lecz pozwala jedynie na chwilowy powrót organizmu do względnej równowagi, co umożliwia wykonanie testów.
Co to jest hipotonia?
Poświęćmy teraz kilka słów hipotonii. Możliwa jest również całkowita wyjściowa hipotonia; terapeuta nie jest w stanie znaleźć „silnego”, czyli normotonicznego mięśnia. Przyczyn globalnej hipotonii jest wiele. Do najczęstszych należą:
- zaburzenia sfery chemicznej, w tym niewystarczające nawodnienie organizmu.
- zaburzenia układu oponowego: torsja opony twardej, np. z powodu lezji SSB, może być przyczyną globalnej hipotonii.
- czynniki zewnętrzne: noszone okulary, obuwie (wkładki korekcyjne), biżuteria, zegarek, telefon komórkowy mogą przyczyniać się do globalnej hipotonii (lub czasami hipertonii); należy wówczas zbadać pacjenta bez wymienionych przedmiotów.
- czasami wysokie uszkodzenie strukturalne (np. w wyniku urazu typu smagnięcie biczem po wypadku komunikacyjnym) może imitować globalną hipotonię.
W przypadku globalnej hipotonii również istnieją doraźne metody korekcji, pozwalające na czasowe przywrócenie normotonii.
Na zakończenie chcielibyśmy jeszcze raz przypomnieć wniosek płynący z powyższych treści, który może być użyteczny dla osteopatów i fizjoterapeutów. Boli przewlekle przeciążony mięsień, który jest w stanie wykonywać swoją funkcję i często „dźwiga ciężar nieróbstwa” innego mięśnia, „wyłączonego” przez układ nerwowy (z różnych przyczyn). Mięsień słaby (hipotoniczny) nie boli.
Nie zawsze praca z napięciem jest właściwa. W określonych sytuacjach należy zastanowić się nad przyczyną wzmożonego napięcia, spowodować, aby wyłączone struktury powróciły do funkcji i odciążyły przeciążone, nadmiernie napięte. Opisane zagadnienie nie dotyczy tylko mięśni szkieletowych, lecz również m. in. narządów wewnętrznych i ich więzadeł.
Zainteresował Cię ten temat? Czujesz, że jest to coś dla Ciebie? Chcesz połączyć swoją praktykę lekarską z nowoczesną metodą terapii? Zapoznaj się z naszymi kursami w Akademii Osteopatii:
