Osteopatia a bezsenność to temat, który zyskuje na znaczeniu w kontekście holistycznego podejścia do leczenia zaburzeń snu. Bezsenność definiuje się jako sytuację, w której człowiek śpi zbyt krótko w stosunku do swoich potrzeb, co prowadzi do pogorszenia jego funkcjonowania w ciągu dnia. W Polsce, według badań, na bezsenność cierpi około 35% populacji, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu z latami 90., kiedy to dotyczyła ona około 25% populacji. Leczenie bezsenności wymaga indywidualnego i kompleksowego podejścia terapeutycznego. W efekcie nie tylko poprawia to jakość snu pacjenta, ale również może mieć pozytywny wpływ na szeroko rozumiane zdrowie fizyczne i psychiczne.
Bezsenność i jej rodzaje
Pojawienie się bezsenności najczęściej tłumaczy się współwystępowaniem czynników predysponujących, prowokujących i podtrzymujących ją. Bezsenność częściej występuje u kobiet, osób starszych oraz u osób z chorobami przewlekłymi, w tym z zaburzeniami psychicznymi, np. depresją.
W medycynie zachodniej bezsenność klasyfikowana jest zwykle na podstawie jej czasu trwania i przyczyn, co umożliwia lekarzom podejmowanie skutecznych działań terapeutycznych. Wyróżnia się dwa główne rodzaje bezsenności:
-
bezsenność krótkotrwałą - trwającą od kilku dni do kilku tygodni i będącą często wynikiem aktualnego stresu, nagłej zmiany środowiska lub innych krótkotrwałych zakłóceń w codziennym życiu;
-
bezsenność przewlekłą - trwającą miesiąc lub dłużej. Może być powiązana z chronicznymi problemami zdrowotnymi, psychicznymi czy środowiskowymi i wymagać bardziej złożonego i długotrwałego podejścia terapeutycznego.
Bezsenność a osteopatia
W osteopatii podejście do bezsenności jest bardziej holistyczne, koncentrując się nie tylko na symptomach, ale także na potencjalnych przyczynach dysfunkcji w ciele. Osteopaci biorą pod uwagę zarówno fizyczne, jak i emocjonalne aspekty zdrowia pacjenta, starając się zidentyfikować i leczyć podstawowe przyczyny zaburzeń snu.
W ramach tej dyscypliny zaburzenia snu mogą być klasyfikowane jako:
-
dyssomnie, które dotyczą problemów z ilością, jakością i czasem snu,
-
parasomnie, obejmujące nieprawidłowe zachowania lub doświadczenia występujące podczas snu, takie jak koszmary nocne, nocne lęki czy somnambulizm, znany potocznie jako lunatykowanie.
Dla osteopatów praktyczne znaczenie ma zrozumienie, że bezsenność może być powiązana z różnymi dysfunkcjami w ciele, takimi jak napięcia mięśniowe, zaburzenia równowagi w układzie mięśniowo-szkieletowym, a także dysfunkcje narządów wewnętrznych. W tym kontekście warto rozważyć informacje płynące z tradycyjnej medycyny chińskiej.
Leczenie bezsenności w osteopatii
Zrozumienie związku między godzinami wybudzania a aktywnością konkretnych narządów może być kluczowe w identyfikacji przyczyn zaburzeń snu.
-
Wybudzanie się w określonych godzinach nocnych, na przykład między 23:00 a 1:00 może wskazywać na dysfunkcję pęcherzyka żółciowego, a techniki wisceralne mogą być stosowane w celu poprawy jego ruchomości i funkcji.
-
Wybudzanie się między 1:00 a 3:00 rano może sygnalizować problemy z wątrobą, gdzie stosuje się techniki wisceralne mające na celu poprawę krążenia i funkcji wątroby.
-
Wybudzanie się między 3:00 a 5:00 rano może być związane z dysfunkcją płuc, a odpowiednie techniki mogą obejmować manipulację klatki piersiowej i techniki mięśniowo-powięziowe.
-
Wybudzanie się między 5:00 a 7:00 rano może sygnalizować problemy z jelitem grubym, gdzie stosuje się techniki skoncentrowane na jamie brzusznej.
Warto również w trakcie wywiadu zapytać o czynniki zewnętrzne, które - jeśli są obecne - mogą stanowić obszar edukacyjny dla pacjentów. Niewłaściwe nawyki życiowe także odgrywają istotną rolę w występowaniu bezsenności. Spożywanie substancji stymulujących, takich jak kofeina, nikotyna czy alkohol, oglądanie ekranów przed snem, brak aktywności fizycznej w ciągu dnia lub jej wykonywanie bezpośrednio przed snem mogą prowadzić do nadmiernej aktywacji układu nerwowego, co utrudnia zasypianie i pogarsza jakość snu.
Co więcej, niewłaściwe warunki w sypialni, takie jak zbyt duża jasność czy hałas, mogą przeszkadzać w naturalnym cyklu snu i czuwania. Do kolejnych czynników można zaliczyć zmiany w regularnych schematach dnia, takie jak nieregularne godziny posiłków, zmiany stref czasowych czy zmianowy tryb pracy.
Od czego zaczynamy? Techniki osteopatyczne w leczeniu bezsenności
Leczenie bezsenności osteopaci powinni rozpocząć od dokładnego badania strukturalnego czaszki, oceniając staw szczytowo-potyliczny (OA), wzorce napięć w szwach czaszkowych oraz rytmie kranialnym. Następnie ważne jest przeprowadzenie szczegółowej oceny kręgosłupa, w tym kręgosłupa szyjnego, piersiowego i lędźwiowego.
Kolejnym obszarem badań osteopatycznych jest szukanie somatycznych dysfunkcji, takich jak napięcia mięśniowe, ograniczenia ruchomości połączeń stawowych. Szczególną uwagę należy zwrócić na obszar pierwszych żeber, górny otwór klatki piersiowej, dysfunkcje mostka/obojczyka oraz przepony piersiowej. Dodatkowo, ważna jest ocena miednicy i kości krzyżowej. Istotne jest, aby znaleźć wszelkie somatyczne dysfunkcje, które mogą wpływać na ogólną równowagę ciała i jakość snu.
Stosowanie technik osteopatycznego leczenia, takich jak dekompresja stawu OA, V-spread, drenaż zatok żylnych, cranial lifts oraz technika CV4, może przynieść znaczną poprawę. Te techniki mają na celu złagodzenie napięć głowy, poprawę krążenia płynów mózgowo-rdzeniowych oraz poprawę ruchomości struktur czaszkowych.
Ponadto, równoważenie napięć więzadłowych (BLT), techniki energii mięśniowej (MET), uwalnianie pozycyjne (FPR), techniki stawowe, techniki o wysokiej prędkości i niskiej amplitudzie (HVLA) oraz techniki przeciwdziałania (counterstrain) mogą być stosowane do adresowania dysfunkcji w kręgosłupie, klatce piersiowej i miednicy, a także do łagodzenia napięć mięśniowych i poprawy ruchomości.
Osteopaci powinni również edukować pacjentów o znaczeniu zdrowych nawyków snu i radzić, jak unikać czynników mogących negatywnie wpływać na sen, takich jak kofeina, ekrany elektroniczne przed snem, oraz jak tworzyć spokojne i ciemne środowisko sypialni.
Autor artykułu:
dr hab Sebastian Rutkowski
Zapraszamy do Akademii Osteopatii - sprawdź szczegóły oferty w poszczególnych miastach:
