Badanie i terapia szyi

Osteopatia, z jej holistycznym podejściem do diagnostyki i terapii, oferuje unikalne metody badania i terapii szyi, opierając się na dogłębnym zrozumieniu jej struktury, funkcji oraz wzajemnych powiązań z resztą ciała. Szyja stanowi kluczowy element ludzkiego ciała, pełniąc nie tylko funkcję wsparcia głowy, ale także wpływając na ogólną postawę i funkcjonowanie organizmu. Badając odcinek szyjny w ludzkim ciele należy znać potencjalne patologie mogące toczyć się w tym obszarze. Istotna jest również znajomość oraz procesów o podłożu neurologicznym, w związku z tym należy szczegółowo przyjrzeć się anatomii warstwowej tego obszaru, w celu zrozumienia jego różnorodności.

Szyja w osteopatii i jej terapia

Szyja jest złożoną strukturą anatomiczną, pełniącą kluczowe role w organizmie ludzkim. Nie tylko umożliwia ruchliwość i wsparcie głowy, ale także chroni ważne struktury neurologiczne, naczyniowe i oddechowe. Jeśli chodzi o anatomię szyi, zbudowana jest z wielu warstw, które można analizować, idąc od najbardziej zewnętrznych do wewnętrznych. Warstwy te obejmują skórę, tkankę podskórną, mięśnie, więzadła, kości, naczynia krwionośne oraz nerwy. Każda z nich pełni specyficzne funkcje, a ich złożona interakcja umożliwia szyi wykonywanie jej podstawowych zadań, takich jak ruch, wsparcie, ochrona oraz przewodzenie struktur anatomicznych niezbędnych dla życia. Wyróżniając poszczególne elementy budowy szyi, możemy dokładniej zrozumieć jej funkcjonowanie i potencjalne obszary dysfunkcji. 

Anatomia szyi - warstwy i struktury

Znajomość warstw i struktur szyi jest niezbędna dla osteopatów, którzy pracują na co dzień z dysfunkcjami i dolegliwościami szyi, stosując specyficzne techniki diagnostyczne i terapeutyczne, aby zapewnić optymalne leczenie swoim pacjentom. Przedstawiamy opis poszczególnych elementów budowy szyi, które możemy wyróżnić, idąc warstwowo.

1. Skóra, warstwa tłuszczowa oraz podskórna - najbardziej zewnętrzna warstwa tej struktury anatomicznej, pełni kluczową rolę ochronną, stanowiąc barierę przed czynnikami zewnętrznymi, takimi jak urazy mechaniczne, patogeny oraz szkodliwe promieniowanie UV. Charakteryzuje się pewną specyfiką, różniąc się grubością i elastycznością w zależności od obszaru szyi, co ma istotne znaczenie w kontekście jej fizjologicznej funkcji oraz reakcji na procesy starzenia. 

2. Mięsień szeroki szyi (platysma) – mięsień o dużej zawartości bladych włókien mięśniowych (posiada słabe ukrwienie), który rozpięty jest pomiędzy obszarem okolic 2/3 żebra tożsamej strony a powięzią przyuszniczą i żwaczową oraz wplata się w obszar mięśni mimicznych – mięsień obniżacz wargi dolnej oraz mięsień obniżacz kąta ust. Mięsień ten unerwiony jest przez nerw twarzowy [1].

3. Blaszka powierzchniowa powięzi szyjnej – najbardziej powierzchowna warstwa, spośród wszystkich blaszek powięziowych, której przyczepy znajdują się w obszarze trzonu oraz rogów większych kości gnykowej, skąd idą do okolic trójkąta podżuchwowego, obejmując śliniankę podżuchwową, znajdując swój przyczep w okolicy dolnego brzegu żuchwy. Ku dołowi przyczepia się do okolic wyrostka barkowego łopatki, przechodzi wzdłuż obojczyka, aż do rękojęści mostka, gdzie znajduje swoje połączenie z blaszką powierzchowną powięzi piersiowej. Ku tyłowi łączy się z powiezią karku.

W swoim przebiegu obejmuje dwa mięśnie:

• mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy - mięsień unerwiony przez gałązki splotu szyjnego c2-c4 oraz przez nerw dodatkowy, którego funkcją jest skłon głowy w stronę tożsamą z rotacją głowy w stronę przeciwną [1]. W terapii szyi należy pamiętać, że w części tylnej brzuśca mięśnia leży punkt Erba, mniej więcej w 1/3 przebiegu, z którego wychodzą 4 nerwy odpowiedzialne za unerwienie czuciowe: nerw uszny tylny, poprzeczny szyi, potyliczny mniejszy oraz nadobojczykowe.
   
• mięsień czworoboczny część zstępująca - unerwienie tego mięśnia jest takie samo jak mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, jednak wykonuje on inną funkcję – unoszenie obręczy barkowej ku górze [1].

4. Blaszka przedtchawicza powięzi szyjnej - przyczepia się do kości gnykowej, idąc do górnego brzegu części mostkowej obojczyka oraz do wewnętrznej części rękojeści mostka. Spaja się z pochewką nerwowo-naczyniową, która zawiera nerw błędny, żyłę szyjną wewnętrzną oraz tętnicę szyjną wspólną. Blaszka ta obejmuje mięśnie podgnykowe:

• powierzchowne: mostkowo-gnykowy oraz łopatkowo-gnykowy
• głębokie: mostkowo-tarczowy oraz tarczowo-gnykowy

Wspólną funkcją mięśni podgnykowych jest ustalenie pozycji kości gnykowej, która jest również miejscem przyczepu mięśni nadgnykowych, sterujących pracą języka oraz żuchwy. Mięśnie unerwione są przez gałązki splotu szyjnego c1-c3, poza mięśniem tarczowo-gnykowym, którego unerwienie pochodzi z gałązek nerwu podjęzykowego, zawierającą nerwy szyjne c1-c2 [1].

5. Pomiędzy blaszką przedtchwiczą powięzi szyjnej oraz blaszką przedkręgową powięzi szyjnej znajduje się:

• krtań z tchawicą – część przednia, która łączy się z śródpiersiem przednim,
• gardło i przełyk – część tylna, łączy się z śródpiersiem tylnym,
• tarczyca z przytarczycami, które przylegają do dolnej części krtani i górnego odcinka tchawicy.

6. Warstwa przedkręgowa powięzi szyjnej – ta warstwa swój przyczep znajduje w okolicy guzka gardłowego kości potylicznej, przyczepia się również do segmentów c3-c6 oraz th1-th3 przez mięśnie długie szyi. Pokrywa grupę głęboką mięśni szyi:

• mięśnie pochyłe – przedni (unerwienie ze splotu szyjnego c4-c8) środkowy (c3-c7) i tylny (c7-c8) (niekiedy najmniejszy) – ich funkcją jest przechylanie głowy w tą samą stronę oraz pełnią funkcję mięśni wdechowych pomocniczych. Warto zwrócić uwagę na przechodzenie splotu ramiennego pomiędzy mięśniem pochyłym przednim i środkowym;
• mięśnie: prosty przedni głowy, długi głowy oraz długi szyi [1].

Badanie i terapia szyi - na co zwrócić uwagę

Pacjent zgłaszający się do gabinetu w celu badania i terapii szyi wymaga wyeliminowania potencjalnej przyczyny patologicznej jego dolegliwości, dlatego należy skrupulatnie wyeliminować takie możliwości. Użycie stetoskopu wydaje się być pomocne jednakowo w badaniu tętnic szyjnych (potencjalne szmery mogą świadczyć np. o tętniaku tętnicy szyjnej, tętniaku aorty) oraz w przypadku badania tarczycy (szmery nad tarczycą, wynikające z przekrwienia narządu, potrafią się pojawić w przypadku choroby Gravesa-Basedowa) [2]. Należy również wyeliminować u pacjenta zespół Hornera, którego objawami są:
1. Opadanie powieki (do około 20%)
2. Suchość twarzy po stronie patologii
3. Zapadnięcie gałki ocznej
4. Zwężenie źrenicy jednostronnie [2].

Konieczne jest również wykluczenie patologii naczyniowych tętnic kręgowych poprzez wykonanie testu De Kleina. W badaniu szyi należy oczywiście przyjrzeć się także węzłom chłonnym okolicy szyjnej - ich tkliwość, twardość i brak przesuwalności, jest czerwoną flagą do wykonania zabiegu.
Konieczne jest również, aby neurologicznie zbadać pacjenta. Należy sprawdzić czucie w obszarze dermatomów, siłę mięśniową oraz odruchy, które wraz z obrazem klinicznym pacjenta, są w stanie przybliżyć nas do diagnozy.
 
Bibliografia
1. Bochenek A, Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo PZWL, 2012.
2. Szczeklik E., Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych, Państwo Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1959.

Akademia Osteopatii zaprasza do placówek w całej Polsce - sprawdź oferty:

• osteopatia Poznań,

• osteopatia Kraków,

• osteopatia Wrocław,

• osteopatia Warszawa,

• osteopatia Gdańsk.