Angina jest jedną z częstszych chorób w okresie jesiennym. Określa się ją jako zapalenie błony śluzowej gardła, nierzadko też migdałków podniebiennych, wywołane zakażeniem lub podrażnieniem [1]. Wyróżniamy kilka typów angin, a ich podział zależny jest od czynnika etiologicznego, co wpływa na różne obrazy kliniczne pacjentów.
Pierwszą grupę charakteryzuje przyczyna bakteryjna
- zapalenie paciorkowcem (PBHA), Aranobacterium hormolyticum lub Fusobacterium necrophorum (posiadają podobny obraz kliniczny i stanowią 5-10% wszystkich angin) → objawiają się nagłym początkiem, bólem podczas przełykania, zapaleniem gardła oraz migdałków podniebiennych (co manifestuje się żywoczerwoną błoną śluzową oraz zaczerwieniem i stanem ropnym w obszarze migdałków) [1].
Należy również zwrócić uwagę na węzły chłonne szyjne przednie, które ulegają powiększeniu. Okres wylęgania i zakaźności jest zależny od podania antybiotyku. W przypadku podania antybiotyku są to 24 godziny od momentu podania lub do 7 dni w przypadku braku podania antybiotyku.
Grupa 2 - zapalenia wirusowe
Drugą grupą angin są zapalenia wirusowe (90-95%), które manifestują nieco inny obraz dolegliwości, jak m.in. bóle głowy, ból gardła, ból mięśni oraz stawów, zapalenie gardła, spojówek, nieżyt nosa, niekiedy wyraźne owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej (co może być wynikiem enterowirusu lub HSV-1).
Przy zakażeniu HSV-1 bardzo często występuje tkliwość węzłów chłonnych znajdujących się w przednim trójkącie szyi [1]. Okres zakaźności wynosi 1-2 dni przed wystąpieniem objawów do 3 tygodni po ich wystąpieniu. Do zakażenia, statystycznie dochodzi u 2/3 osób pozostających w kontakcie domowym. W przypadku zakażenia wirusowego oczywiście nie jest zalecane podawanie antybiotyków.
Należy zatem pamiętać, że w przypadku bakteryjnych wariantów anginy, jeżeli pacjent podejmuje się terapii, koniecznym jest aby był przynajmniej 24 godziny (najlepiej 2-3 dni) od podania antybiotyku, w przeciwnym wypadku istnieje możliwość rozprzestrzenienia infekcji bakteryjnej w ciele pacjenta.
Jedne z badań z 2020 roku wskazują, że najczęstszymi powikłaniami po anginach są zstępujące zapalenia śródpiersia, ropień okołogardłowy lub zagardłowy oraz martwicze zapalenia powięzi. Jednakże, te same badania wskazują, że wyżej wymienione powikłania są niezwykle rzadkie po zastosowaniu drenażu chirurgicznego ropnia okołomigdałkowego oraz podaniu antybiotyku [2].
Jeśli pacjent jest ofiarą częstych angin, ale w momencie wizyty jej nie ma lub spełnia w.w. kryteria pozwalające na odbycie zabiegu, to w pierwszej kolejności musimy przyjrzeć się budowie samego gardła, aby móc skutecznie pomóc pacjentowi. Gardło składa się z 4 warstw (śluzowa, włóknista, mięśniowa, zewnętrzna) oraz 3 części – ustnej, nosowej, krtaniowej [3]. Bliżej należy przyjrzeć się obszarowi części włóknistej, która jest szczególnie gruba w obszarze czaszki, gdyż w tej okolicy gardło nie posiada warstwy mięśniowej [3].
Błona ta nosi nazwę błony gardłowo-podstawnej i ma swój przyczep w obszarze guzka gardłowego na kości potylicznej. Drugą ważną strukturą topograficznie jest warstwa mięśniowa. Dzieli się ją na warstwę wewnętrzną (podłużną), do której zaliczamy mięśnie określane dźwigaczami gardła oraz warstwę zewnętrzną (okrężną), do której zaliczamy mięśnie zwieracze gardła.
Warstwa zewnętrzna zbudowana jest z trzech mięśni - zwieracza dolnego, środkowego oraz górnego, które dachówkowato na siebie nachodzą (dolny na środkowy, środkowy na górny) [3]. Charakterystyczny jest podkowiasty kształt tych mięśni, w związku z czym nie tworzą one struktury zamkniętego pierścienia, lecz w tylnej ścianie łączą się z mięśniami szkieletowymi [3]. Mięsień zwieracz dolny gardła, ze względu na swoje przyczepy, ściśle koreluje z chrząstką tarczowatą, chrząstką pierścieniowatą oraz z mięśniami - pierścienno-tarczowym oraz mostkowo-tarczowym.
Włókna dolne zwieracza gardła przechodzą w obszar mięśni przełyku [3]. Mięsień zwieracz środkowy przyczepia się do obszaru rogów mniejszy i większych kości gnykowej, natomiast mięsień zwieracz górny gardła sięga już guzka gardłowego poprzez połączenie z warstwą włóknistą. Mięśnie dźwigacze gardła natomiast dzielimy na mięsień podniebienno-gardłowy oraz na mięsień rylcowo-gardłowy.
Na uwagę zasługuje fakt, że włókna mięśnia rylcowo-gardłowego kończą się częściowo w obszarze torebki migdałka podniebiennego, co świadczy o ścisłej korelacji gardła z migdałkiem. Zwieracze gardła unerwione są przez nerw błędny odchodzący od splotu gardłowego, natomiast dźwigacze – przez nerw językowo-gardłowy [3].
Jeśli przyjrzymy się budowie migdałka podniebiennego, to zauważymy, że skupiska tkanki limfatycznej, poprzegradzane są tkanką łączną, co świadczy o tym, że potencjalna praca intraoralna z migdałkiem ma sens.
Należy również pamiętać o lokalizacji gardła w warstwie trzewnej, pomiędzy blaszką przedtchawiczą powięzi szyjnej, a blaszką przedkręgową, co stanowi ścisłe połączenie ku dołowi z śródpiersiem przednim oraz tylnym, co może świadczyć o wstępowaniu lub zstępowaniu napięć w obszarze gardła, a także tłumaczy potencjalne w.w. powikłania związane z zstępującym zapaleniem śródpiersia.
Co może w tym temacie osteopata?
Pod kątem osteopatycznym, w procesie pracy z gardłem, koniecznym jest:
- sprawdzenie napięć w obszarze chrząstki tarczowatej oraz pierścieniowatej - w kontekście zwieracza dolnego gardła;
- sprawdzenie ruchomości kości gnykowej - przyczep mięśnia zwieracza środkowego gardła
- sprawdzenie przejścia szyjno-potylicznego oraz SSB - ścisła korelacja z błoną włóknistą gardła oraz zwieraczem górnym gardła;
- uwolnienie napięć w obszarze blaszek powięziowych szyi - pomiędzy blaszką przedtchawiczą powięzi szyjnej, a blaszką przedkręgową leżą trzewia szyi, w tym oczywiście gardło;
- sprawdzenie napięć w obszarze śródpiersia przedniego oraz tylnego - ze względu na ścisła korelację z warstwą trzewną szyi;
- sprawdzenie napięć w warstwie mięśni głębokich szyi - ze względu na bezpośrednie połączenie z podkowiasto zakończonymi warstwami mięśni gardła.
Jeśli interesują Cię takie zagadnienia jak przepuklina rozworu przełykowego a osteopatia, zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą. Akademia Osteopatii prowadzi 4,5-roczne kursy osteopatii oraz szkolenia Master Course o różnej tematyce. Działamy w pięciu miastach:
Bibliografia
1. Redaktor prowadzący – dr n. med. Piotr Gajewski „Interna Szczeklika”, Medycyna Praktyczna, Wydanie XIV, str. 479-481, 2022.
2. Tejs Ehlers Klug, Thomas Greve, Melene Hentze, „Complications of peritonsillar abscess”,2020.
3. Adam Bochenek, „Anatomia człowieka – tom II”, PZWL, Wydanie X, str.116-143, 2021.
