„Move the fluid” jest jednym z najczęściej pojawiających się haseł podczas edukacji osteopatycznej. Powinno ono przyświecać także praktyce osteopaty. Utrudnienie wymiany płynów ustrojowych ma bowiem stanowić jeden z istotniejszych czynników przyczyniających się do powstawania i utrzymywania się zaburzeń.
Nauka cały czas nie rozwiązała w pełni zagadki tak zasadniczego problemu, jakim jest mechanizm napędzania krwi i jej powrotu do serca. Sama praca serca, a także tłocznia przeponowa i mięśniowa są uznawane za niewystarczające mechanizmy pozwalające na obieg krwi i jej dystrybucję, szczególnie w obszarze mikrokrążenia.
Zobacz także: Jak stres wpływa na stan zdrowia fizycznego?
Obserwacje Baylissa i Starlinga opublikowane w 1894 roku, zgodnie z którymi naczynia żylne odgrywają rolę biernych oporników nie mogą w pełni opisywać rzeczywistości.
Uzupełnienie, zgodnie z którym rozszerzenie żyłek zwiększa przepływ w mikrokrążeniu, jednocześnie zmniejszając panujące w nim ciśnienie, nadal nie pozwala wyjaśnić możliwości powrotu żylnego. Także pompa mięśniowa i wpływ ruchu sąsiednich narządów nie jest w stanie skompensować sił koniecznych do powrotu krwi do serca.
Guido Meert w swojej książce „Żylno-limfatyczna osteopatia czaszkowa” zauważa, że „ciśnienie krwi” w obszarze zawłośniczkowym i żylnym pozostaje bardzo niskie (kilka mmHg). Pojawia się więc pytanie, czy minimalne ciśnienie, gradient stężeń, skurcze mięśni szkieletowych, ruchy tłoczące przepony i „siła zasysająca” serca podczas rozkurczu są wystarczające do przeprowadzenia płynów śródmiąższowych przez przestrzenie międzykomórkowe.
Zobacz także: Bóle głowy, w tym zastoinowe bóle głowy w osteopatii
Zdaniem Littlejohna (1902 rok) ”siła umożliwiająca przejście krwi przez naczynia włosowate musiałaby być większa niż siła generowana przez serce, a w konsekwencji doprowadzałaby do rozrywania naczyń włosowatych.”
Już ponad 160 lat temu pojawiły się pierwsze obserwacje spontanicznych, cyklicznych skurczów żyłek w skrzydłach nietoperza. Były one możliwe do przeprowadzenia za pomocą nieskomplikowanych metod przy użyciu mikroskopu świetlnego - stąd wybór obiektu badawczego. Do chwili obecnej nie odpowiedziano na pytanie, czy tego rodzaju wazomotoryka naczyń żylnych jest charakterystyczna tylko dla nietoperzy, czy może występuje także u innych gatunków.
Stosunkowo niedawno udowodniono występowanie w układzie żylnym człowieka komórek rozrusznikowych Cajala. Są one znane z układu trawiennego, w obrębie którego mają przyczyniać się do generowania pewnego rodzaju skoordynowanej fali skurczu.
Komórki Cajala odkryto m. in. w układzie żyły wrotnej u człowieka. Niektórzy badacze (Rusu i in. 2011) sugerują nawet ich związek z idiopatycznym nadciśnieniem wrotnym.
Komórki rozrusznikowe Cajala występują także w ludzkich żyłach płucnych i uważa się, że mają one związek z migotaniem przedsionków. Zdaniem naukowców (Morel i in. 2008) „głównym wyznacznikiem zapoczątkowania migotania przedsionków są potencjały ogniskowe (focal firing) w części mięśniowej żył płucnych […], a komórki rozrusznikowe Cajala mogą leżeć u podstaw stymulacji wyizolowanych żył płucnych.”
Zagadnienie wewnątrzpochodnej wazomotoryki naczyń żylnych ma istotne znaczenie dla osteopatów. Próby „wprawiania płynów w ruch” powinny iść w parze ze zrozumieniem ich dynamiki. Zagadnienie to poruszane jest podczac zajęć w Akademii Osteopatii.
Zainteresował Cię ten temat? Czujesz, że jest to coś dla Ciebie? Chcesz połączyć swoją praktykę lekarską z nowoczesną metodą terapii? Zapoznaj się z naszymi kursami:
Guido F. Meert, Veno-lymphatische kraniosakrale Osteopathie: Hals, Nacken, Kopf und ZNS, Urban & Fischer Verlag/Elsevier GmbH; 1. Edition (12. März 2012)
Bayliss WM, Starling EH. Observations on venous pressures and their relationship to capillary pressures. J Physiol 16: 159–318, 1894.
Dongaonkar, Ranjeet M., et al. "Blood flow augmentation by intrinsic venular contraction in vivo." American Journal of Physiology-Regulatory, Integrative and Comparative Physiology 302.12 (2012)
Morel, Elodie, et al. "Identification and distribution of interstitial Cajal cells in human pulmonary veins." Heart Rhythm 5.7 (2008)
Rusu, Mugurel Constantin, et al. "Extrahepatic and intrahepatic human portal interstitial Cajal cells." The Anatomical Record: Advances in Integrative Anatomy and Evolutionary Biology 294.8 (2011)
