W dzisiejszym artykule w Akademii Osteopatii zajmiemy się problematyką zaburzeń równowagi w kontekście zawrotów głowy pochodzenia funkcjonalnego oraz możliwościami pomocy osteopatycznej w tym problemie związanym ze znacznym ograniczeniem funkcjonowania i jakości życia pacjentów.
Zgodnie z przeglądem systematycznym przeprowadzonym w 2020 roku zaburzenia równowagi są jedną z częstszych przyczyn konsultacji w gabinetach osteopatycznych i fizjoterapeutycznych. Szacuje się, że 13% dorosłych w wieku pomiędzy 65 i 69 rokiem życia zgłasza problemy związane z zawrotami głowy i równowagą. Odsetek ten zwiększa się wraz z wiekiem. Ze względu na możliwość upadku oraz jego poważne następstwa, szczególnie w wieku podeszłym, problemu tego nie wolno bagatelizować.
Przebieg badań
Poniżej przytaczamy wyniki dwóch badań mogących świadczyć o przydatności terapii osteopatycznej w poprawie obiektywnych i subiektywnych wskaźników funkcjonowania pacjentów doświadczających problemów z równowagą i funkcjonalnymi zawrotami głowy.
Wpływ terapii osteopatycznej na układ równowagi i jakości życia pacjentów
W 2017 roku czasopismo Journal of Bodywork and Movement Therapies opublikowało artykuł podsumowujący badanie wpływu terapii osteopatycznej na układ równowagi i jakość życia pacjentów. Badanie przeprowadzono z udziałem grupy kontrolnej placebo, z randomizacją, wykorzystując metodologię powtarzanych pomiarów.
W badaniu uwzględniono pacjentów ze zdiagnozowanymi łagodnymi położeniowymi zawrotami głowy, doświadczających problemów i uskarżający się z powodu zawrotów głowy oraz niereagujących na dotychczasowe leczenie. Z udziału w badaniu wykluczono osoby z chorobą Meniera, zapaleniem błędnika oraz z patologiami ośrodkowego układu nerwowego.
W grupie badawczej zebrano dane pochodzące od 19 pacjentów, natomiast grupę kontrolną stanowiło 12 osób. W grupie badawczej stosowano terapię osteopatyczną, natomiast grupa kontrolna poddana była oddziaływaniu placebo, które polegało na stosowaniu delikatnego dotyku. Liczba sesji (cztery), ich częstotliwość (jedna na tydzień) i czas trwania (po 20 minut) były identyczne w obydwu grupach.
W grupie poddawanej terapii osteopatycznej stosowano różne techniki indywidualnie dobrane do pacjentów. Znalazły się wśród nich m.in.: praca z tkankami miękkimi, odwijanie powięziowe, równoważenie napięć więzadłowych, manipulacje odcinka piersiowego i lędźwiowego, równoważenie napięć oponowych oraz techniki energii mięśniowej. Nie zdecydowano się na wykonywanie manipulacji krótkodźwigniowych w odcinku szyjnym, chroniąc w ten sposób układ przedsionkowy pacjentów przed przestymulowaniem.
Przed badaniem oraz po badaniu pacjenci wypełniali kwestionariusz DHI (Dizziness Handicap Inventory) oraz poddawani byli ocenie na platformie stabilometrycznej. W grupie osteopatycznej osiągnięto znaczną poprawę w globalnym wyniku skali DHI, a szczególnie w podskali funkcjonalnej i zdrowia fizycznego. Stwierdzono również zdecydowane zmniejszenie pola wychwiań, co stanowi obiektywną miarę powodzenia terapeutycznego.
Zobacz także: Psychologiczne uwarunkowania bólu kręgosłupa.
Wpływ terapii osteopatycznej na zaburzenia równowagi
W 2013 roku w Journal of Osteopathic Medicine opublikowano artykuł poświęcony wpływowi terapii osteopatycznej na zaburzenia równowagi (zawroty głowy — “dizziness”).
W badaniu uczestniczyło 16 pacjentów doświadczających zawrotów głowy, u których stwierdzono występowanie tego problemu od przynajmniej 3 miesięcy (jednak średnia utrzymywania się dolegliwości wynosiła 84 miesięcy). U pacjentów występowały dysfunkcje somatyczne na poziomie kręgosłupa, jednak wykluczono patologie ośrodkowego układu nerwowego (w tym przebyty udar).
Pacjenci zostali poddani adekwatnym dla nich oddziaływaniom osteopatycznym, które obejmowały m.in. techniki energii mięśniowej, manipulacje krótkodźwigniowe, techniki napięcia-przeciwnapięcia, rozluźnienie mięśniowo-powięziowe, czy też techniki równoważenia napięć więzadłowych.
Pomiar skuteczności terapii dokonywany był na platformie stabilometrcznej na nieruchomym i ruchomym podłożu, w obydwu przypadkach z oczami otwartymi, zamkniętymi oraz przy wyświetlaniu ruchomego obrazu. Oprócz badania z zakresu posturologii pacjenci wypełniali kwestionariusz DHI.
Poprawa osiągnięta w badaniu za pomocą platformy wynosiła 10,9% bezpośrednio po zakończeniu terapii oraz w teście odroczonym wykonanym tydzień później (poprawa o 13,5%). Wynik ten był wysoce istotny statystycznie. W kwestionariuszu DHI statystycznie istotna poprawa dotyczyła podskali emocjonalnej, funkcjonalnej i fizycznej.
Zobacz także: Osteopatia i psychologiia - ważna relacja.
[1] Tramontano M, Consorti G, Morone G, Lunghi C. Vertigo and Balance Disorders - The Role of Osteopathic Manipulative Treatment: A Systematic Review. Complement Med Res. 2021;28(4):368-377.
[2] Papa L, Amodio A, Biffi F, Mandara A. Impact of osteopathic therapy on proprioceptive balance and quality of life in patients with dizziness. J Bodyw Mov Ther. 2017 Oct;21(4):866–72.
[3] Fraix M, Gordon A, Graham V, Hurwitz E, Seffinger MA. Use of the SMART Balance Master to quantify the effects of osteopathic manipulative treatment in patients with dizziness. J Am Osteopath Assoc. 2013 May;113(5):394–403.
