W okresie podatności na przeziębienia często pojawiającym się objawem jest katar. Nierzadko zdarza się również sytuacja zablokowania jednego z nozdrzy, która utrzymuje się przez pewien czas, po czym spontanicznie mija. Często, z niewyjaśnionych powodów powraca, utrudniając oddychanie. Opisana cykliczność jest normą, lecz zdecydowanie częściej daje się we znaki pod postacią dyskomfortu w przypadku wirusowego, bakteryjnego lub alergicznego nieżytu nosa.
Anatomia i fizjologia nosa
Sploty żylne śluzówki nosa mają złożoną anatomię i fizjologię. W okolicy małżowin nosowych i przegrody nosowej występuje tkanka zwana żylnymi ciałami jamistymi, która wykazuje tendencję do ulegania zastojowi i obkurczaniu, a obserwowane zmiany są cykliczne i naprzemienne: gdy sploty po jednej stronie są obrzmiałe, po drugiej ulegają obkurczeniu.
Sytuacja ta powoduje asymetryczny przepływ powietrza przez nos. Opisane zjawisko nazywane jest „cyklem nosa” i zostało stwierdzone u wielu ssaków — świni, psów, kotów, szczurów i królików. Występuje także u człowieka; „Cykl nosa” u człowieka może mieć różną częstotliwość, od pół godziny do kilku godzin. Co ciekawe, „cykl nosa” znajduje się pod kontrolą układu autonomicznego.
Zobacz także: Psychologiczne uwarunkowania bólu kręgosłupa
Wysokie uszkodzenia rdzenia kręgowego powodują natychmiastowe ustanie cyklicznych zmian w obrębie splotów podśluzówkowych nosa. Blokada zwoju gwiaździstego wpływa na „cykl nosa” po stronie homolateralnej i doprowadza do obrzmienia ciał jamistych w obszarze małżowiny dolnej.
Istnieją przesłanki, zgodnie z którymi zjawisko to odzwierciedla cykliczną zmianę aktywności układu współczulnego i przywspółczulnego. Inni badacze dopatrują się związku pomiędzy „cyklem nosa” a zmianą aktywności półkul mózgowych. Zgodnie z hipotezą badawczą efekt ten może być dwustronny: „cykl nosa” miałby być odzwierciedleniem dominacji półkuli w danym czasie, a z kolei modulacja przepływu miałaby wpływać na aktywność półkul.
Zobacz także: Jak stres wpływa na stan zdrowia fizycznego?
Oddychanie
Oddychanie różnymi nozdrzami wykorzystywane jest w praktykach medytacyjnych, duchowych i leczniczych w tym w jodze (yoga dana). Być może nowsze badania pozwolą znaleźć naukowe uzasadnienie tego rodzaju postępowania. Obecnie ma ono charakter czysto spekulacyjny. Tym niemniej wiadomo, że „cykl nosa” zmienia się wraz z wiekiem, posturą, fazą snu, aktywnością, poziomem estrogenów itd. Wpływają na niego także różne stany chorobowe, głównie infekcje górnych dróg oddechowych.
„Cykl nosa” może zainteresować osteopatów jako ciekawe zjawisko cykliczne sterowane wewnętrznym zegarem organizmu. Zastanawiające jest znacznie tego zjawiska w odniesieniu do zastojów żylnych i wykonywania technik oddziałujących na śluzówkę nosa. Warto zwrócić uwagę na cykl nosa jako korelat aktywności i stanu autonomicznego układu nerwowego. Zastanawia również praktyczne znaczenie fizjologii naprzemiennej zmiany przepływu powietrza.
Więcej na ten temat znajdziesz na naszych zajęciach, które prowadzi Akademia Osteopatii lub naszym blogu o osteopatii i nie tylko poświęconym tego typu zagadnieniom
