Układ żył nieparzystych utworzony jest zazwyczaj przez trzy główne naczynia: żyłę nieparzystą, nieparzystą krótką oraz nieparzystą krótką dodatkową. Pomimo poświęcania temu układowi dość dużej uwagi na zajęciach z anatomii, często pozostaje on niezrozumiany.
Układ żył nieparzystych tworzy ważne połączenia i bocznice pomiędzy żyłą główną górną i dolną (cavo-caval junction) oraz pomiędzy żyłą główną i wrotną (porto-caval junction). Staje się on niezwykle ważną drogą krążenia obocznego w przypadku niedrożności głównej drogi odpływu oraz przy nadciśnieniu wrotnym.
Z embriologicznego punktu widzenia układ żył nieparzystych powstaje z ogonowej części żył zasadniczych. Ich powstawanie jest silnie związane z rozwojem nerek i ich krążenia, jak również z rozwojem żyły głównej.
Zobacz także: Wazomotoryka naczyń żylnych
Żyły układu nieparzystego nie posiadają zastawek, jednak w większości przypadków w badaniach na zwłokach udało się zazwyczaj zlokalizować pojedynczą zastawkę przy łuku żyły nieparzystej w odległości około 4 cm przed jej ujściem do żyły głównej.
Żyła nieparzysta powstaje w większości przypadków z połączenia prawej żyły lędźwiowej wstępującej oraz żył podżebrowych. Następnie przebiega przykręgosłupowo, przedostając się do klatki piersiowej przez rozwór aorty lub przez prawą odnogę przepony (możliwe są również inne warianty). Do żyły nieparzystej uchodzi krew z żyły lędźwiowej wstępującej, żył osierdziowych, śródpiersiowych, oskrzelowych, przełykowych oraz wszystkich tylnych żył międzyżebrowych. Żyła nieparzysta zazwyczaj przechodzi z prawej strony na lewą (często na poziomie Th4), chociaż znane są sytuacje, w których przebiega ona jedynie prawostronnie.
Żyła nieparzysta krótka stanowi kontynuację żyły lędźwiowej wstępującej po lewej stronie. Odprowadza ona część krwi żylnej z jamy brzusznej i klatki piersiowej. Żyła nieparzysta krótka często uchodzi do żyły nieparzystej na poziomie Th7-Th8; z kolei na poziomie Th7-Th10 do żyły nieparzystej krótkiej zazwyczaj uchodzi żyła nieparzysta krótka dodatkowa.
Zobacz także: Zaburzenia równowagi i zawroty głowy, a terapia osteopatyczna
Anatomia osobnicza może jednak znacznie odbiegać od opisywanego w podręcznikach standardu. Poza tzw. modelem przejściowym (zmianą strony położenia żyły nieparzystej względem kręgosłupa) obserwuje się tzw. typ prymitywny lub też embriologiczny, gdy dwa naczynia przebiegają równolegle względem siebie w śródpiersiu tylnym, oraz typ jednokolumnowy z pojedynczym naczyniem położonym z przodu kręgosłupa.
Nieregularne jest również ujście żyły nieparzystej, które może znajdować się także bezpośrednio w prawym przedsionku, prawej żyle ramienno-głowowej a nawet w żyle podobojczykowej. Z kolei w niektórych odmianach anatomicznych początek żyły nieparzystej połączony jest z żyłą główną dolną, a nieparzystej krótkiej z lewą żyłą nerkową.
Co jest ważne dla osteopatów?
Dla osteopatów ważne jest zauważenie związku układu żył nieparzystych z nerką (potencjalnie), mięśniem lędźwiowym większym, łukiem lędźwiowo-żebrowym przyśrodkowym, odnogą przepony, z ich bezpośrednimi i pośrednimi dopływami, stosunkami ciśnień jamy brzusznej i klatki piersiowej.
Zobacz także: Czym zajmuje się osteopata?
Zdawanie sobie sprawy z topografii oraz cech fizjologicznych struktur pozwala na zrozumienie ich znaczenia w patologiach (dysfunkcjach) i dobór odpowiednich technik terapeutycznych. Interesujące może być również przyjrzenie się ogromnej różnorodności wariantów osobniczych (nie tylko układu żył nieparzystych), które w skrupulatny sposób zostały opisane w książce Bergman’s Comprehensive Encyclopedia of Human Anatomic Variation, do której lektury bardzo gorąco zachęcamy.
Zainteresował Cię ten temat? Czujesz, że jest to coś dla Ciebie? Chcesz połączyć swoją praktykę lekarską z nowoczesną metodą terapii? Zapoznaj się z naszymi kursami w Akademii Osteopatii:
Hikspoors JP, Soffers JH, Mekonen HK, Cornillie P, Köhler SE, Lamers WH. Development of the human infrahepatic inferior caval and azygos venous systems. J Anat. 2015;226(2):113-125. doi:10.1111/joa.12266
Piciucchi S, Barone D, Sanna S, Dubini A, Goodman LR, Oboldi D, Bertocco M, Ciccotosto C, Gavelli G, Carloni A, Poletti V. The azygos vein pathway: an overview from anatomical variations to pathological changes. Insights Imaging. 2014 Oct;5(5):619-28.
Bergman's Comprehensive Encyclopedia of Human Anatomic Variation
Veno-lymphatische kraniosakrale Osteopathie: Hals, Nacken, Kopf und ZNS
