Diagnostyka stawu biodrowego jest niezbędnym elementem w praktyce każdego osteopaty. Należy z dużą uwagą przyjrzeć się pacjentowi, który zgłasza się z dolegliwościami w obszarze stawu biodrowego, pachwiny, okolicy krętarza większego, czy dolnego lewego lub prawego kwadrantu brzucha. Zanim terapeuta przystąpi do leczenia stawu, należy zbadać okolice biodra, przy użyciu badania z zakresu semiologii, ortopedii, czy neurologii, a następnie wnioskując klinicznie, przedstawić pacjentowi, gdzie leży przyczyna jego dolegliwości.
Podczas badania należy wykluczyć urazowe podłoże bólu stawu biodrowego. W tym celu przydatny okazuje się test podparcia, który jest stosowany podczas podejrzenia u pacjenta złamania napięciowego trzonu kości udowej [1]. Przyczyną tego stanu rzeczy, może być uraz okołoporodowy.
Kolejną przyczyną złamań trzonu kości udowej są złamania zmęczeniowe, którym towarzyszą okoliczności doprowadzające do odwapnienia tkanki kostnej, jakimi są:
- radio oraz chemioterapia;
- długoterminowe stosowanie kortykosteroidów;
- choroba Pageta;
- niewydolność nerek (ze względu na zaburzenie gospodarki wapniowo-potasowej);
- nadczynność przytarczyc (ze względu na rozkład kości i uwolnienie fosforanów wapnia do krwi [2]);
- zespół Cushinga (kortyzol przyczynia się do zmniejszenia wchłaniania wapnia z jelit oraz do zwiększenia wydzielania wapnia przez nerki [2]).
W przypadku diagnostyki palpacyjnej stawu biodrowego należy przyjrzeć się oczywiście okolicznym węzłom chłonnym, znajdującym się w dużym nagromadzeniu w okolicy pachwinowej, których ewentualne powiększenie, tkliwość oraz twardość mogą wskazywać na patologiczny stan toczący się w ciele pacjenta.
Węzły chłonne pachwinowe mogą ulec powiększeniu w przypadku takich stanów chorobowych jak Choroba Hodgkina (ziarnica złośliwa – zazwyczaj powiększeniu ulegają węzły chłonne po jednej stronie, zarówno w obszarze szyi, jak i pachwiny), czy choroby przenoszone drogą płciową [1].
Problemy o podłożu urologicznym mogą mieć swoją manifestację w obszarze stawu biodrowego.
Ból moczowodu odczuwany jest zwykle w obszarze pachwiny i/lub przedniej części uda, a kamień moczowy potrafi manifestować się bólem w bocznej części brzucha z promieniowaniem do okolicy moszny u mężczyzn oraz warg sromowych u kobiet. Należy oczywiście również wykluczyć wszelkiego rodzaju patologie związane z nerkami. Test opukowy Murphy’ego oraz test opadania na pięty są testami prowokacyjnymi [1].
Ból stawu biodrowego o niejasnej przyczynie może mieć również przyczynę w układzie pokarmowym.
W tym przypadku diagnostykę stawu biodrowego należy uzupełnić o badanie lewego dolnego lub prawego dolnego kwadrantu brzucha. Występujący w nich ból, może świadczyć o korelacji jelit z bólem w obszarze stawu biodrowego. Pacjenci z chorobami zapalnymi jelit (szczególnie z chorobą Leśniowskiego-Crohna) w 25% zgłaszają bóle w obszarze pleców i/lub stawów [1].
Należy również przyjrzeć się przyczynom naczyniowym podczas diagnozowania stawu biodrowego. Problemy o podłożu naczyniowym nasilają się podczas aktywności fizycznej [1]. Ból ma charakter pulsujący. Choroby naczyń obwodowych mogą manifestować się dolegliwościami w obszarze pachwin, bioder, kończyn dolnych wraz ze współtowarzyszącym chromaniem przystankowym objawiającym się początkowo w obszarze łydek i w perspektywie czasu rozciągającym się w kierunku dogłowowym.
Charakterystyczny dla tego typu dolegliwości jest fakt, że pacjent zgłasza ból po rozpoczęciu aktywności fizycznej, podczas zaprzestania – ból znika. Należy być w tym miejscu czujnym, ponieważ pacjenci ze stenozą kanału kręgowego również zgłaszają ból podczas chodzenia, ale wyraźnym złagodzeniem objawów będzie przyjęcie pozycji siedzącej lub pochylenie się do przodu, co nie uśmierza bólu w przypadku problemu naczyniowego [1].
Należy oczywiście również wykluczyć tętniaka aorty, którego można zbadać poprzez próbę wyczucia tętnienia na zewnątrz od mięśnia prostego brzucha, które nie powinno w tym obszarze być. Kolejnym badaniem jest badanie tętnienia powyżej i poniżej aorty, czyli np. na tętnicy udowej oraz promieniowej po tej samej stronie. Jakiekolwiek różnice w tętnieniu bądź jego zanik wymaga skierowania pacjenta do lekarza.
Badanie kręgosłupa lędźwiowego będzie również bardzo ważne w kontekście stawu biodrowego. Ból w obszarze pachwiny, może mieć swoje źródło w dolnym odcinku piersiowym oraz górnym lędźwiowym, ze względu na wychodzące stamtąd nerwy czuciowe (płciowo-udowy, biodrowo-pachwinowy) z segmentów Th10-L1 oraz nerw skórny boczny uda z segmentów L2-L3. Występujące w tych segmentach ewentualne dyskopatie, bądź guzy, rozwieje próba Valsalvy oraz testy kompresji otworów międzykręgowych.
Konieczne jest oczywiście również zbadanie pacjenta pod kątem neurologicznym. Zaburzenie czucia w obszarze dermatomów, osłabienie lub wzmożenie odruchów oraz zaburzenie siły w obszarze mięśni wskaźnikowych to objawy, które wskazują na neurologiczną przyczynę dolegliwości bólowych pacjenta.
Czerwoną flagą dla terapeuty jest pozatorebkowy wzorzec ograniczenia ruchomości stawu biodrowego (ograniczenie prostowania, przywiedzenia oraz rotacji zewnętrznej) oraz występowanie pustego czucia końcowego, gdyż może to świadczyć o potencjalnym poważnym stanie chorobowym toczącym się w ciele pacjenta. Podobnie czerwoną flagą jest pozytywny test sign of the buttock (objaw pośladkowy) [1].
Jeśli terapeuta zakwalifikował pacjenta do zabiegu oraz określił przyczynę dolegliwości pacjenta, można przejść do zastosowania technik osteopatycznych. Jedną z technik, które warto zastosować w przypadku leczenia stawu biodrowego to GOT (General osteopathic treatment). Zaletą tej techniki jest rytmika oraz dominujące w tym modelu ruchy obwodzenia wraz z mobilizacją, co pozwala wpłynąć rozluźniająco na struktury mięśniowo-powięziowe.
Kolejną grupą technik dla uwolnienia napięć stawu biodrowego są techniki BLT (Balanced logmentous tension), które charakteryzuje wybieranie takich parametrów, aby przysłowiowo „uciekać” od napięcia (technika pośrednia) we wszystkich kierunkach. Po nałożeniu parametrów zgodnie z regułą techniki należy odczekać, aż do uczucia rozluźnienia tkankowego i ponownie sprawdzić zakres ruchomości stawu, w poszukiwaniu zmiany.
Reasumując – nie każdy staw biodrowy to napięty mięsień biodrowo-lędźwiowy, należy baczniej przyjrzeć się pacjentowi. Bez wątpienia wnikliwy wywiad oraz rzetelne badanie kliniczne doprowadzą terapeutę do diagnozy :).
Bibliografia
1. Goodman C, Heick J, Lazaro R., Diagnostyka różnicowa dla fizjoterapeutów, Wydawnictwo DB Publishing, 2019.
2. Silverthorn D., Fizjologia człowieka – zintegrowane podejście, PZWL, Warszawa 2022.
