Osteopatia a astma u dzieci to temat coraz częściej podejmowany w kontekście alternatywnych metod wspierania leczenia przewlekłych schorzeń układu oddechowego. Rosnąca liczba badań naukowych potwierdza potencjalną skuteczność terapii osteopatycznej we wspomaganiu procesu leczniczego u małych pacjentów zmagających się z astmą oskrzelową. Osteopatia proponuje holistyczne podejście do zdrowia dziecka, koncentrując się nie tylko na objawach choroby, ale przede wszystkim na przywróceniu równowagi i naturalnych mechanizmów funkcjonowania organizmu.
Astma oskrzelowa u dzieci - objawy
Pierwsze objawy astmy u większości dzieci pojawiają się już przed 5. rokiem życia. Do okresu dojrzewania chłopcy stanowią większość chorych. Wśród najważniejszych czynników warunkujących wystąpienie astmy dziecięcej wymienia się czynniki genetyczne i środowiskowe oraz ich wzajemne oddziaływanie. Do tej pory nie został wyodrębniony pojedynczy gen warunkujący zachorowania na astmę. Niemniej występowanie rodzinne astmy lub skłonność do atopii znacząco zwiększa ryzyko zachorowania. Ze względu na etiologię możemy wyróżnić:
-
astmę alergiczną – jest charakterystyczna u dzieci z wywiadem w kierunku atopii: atopowe zapalenie skóry, alergiczny nieżyt nosa;
-
astmę niealergiczną – wyniki punktowych testów skórnych lub swoistych IgE dla alergenów wziewnych zazwyczaj są ujemne; reakcja na terapię wziewnymi glikokortykosteroidami jest słabsza niż u chorych na astmę alergiczną.
Osteopatyczne leczenie astmy - badania
U dzieci poniżej 5. roku życia dość trudno ustalić kryteria diagnostyczne astmy, gdyż nawracający świszczący oddech, uporczywy kaszel czy duszności mogą również towarzyszyć wirusowym infekcjom górnych dróg oddechowych. Nie istnieją też badania pozwalające na jednoznaczne postawienie diagnozy astmy w tej grupie wiekowej. Przydatne są wtedy badania pomocnicze, tj. testy w kierunku alergii, badania RTG klatki piersiowej. Spirometria u dzieci poniżej 5. roku życia nie ma zastosowania ze względu na małe prawdopodobieństwo prawidłowego wykonania badania (niewystarczająca współpraca z dzieckiem).
Kryteria rozpoznania astmy u dzieci w wieku 6–11 lat oraz powyżej 12 lat są podobne. Pacjent musi spełniać 2 następujące warunki:
-
występowanie zmiennych objawów ze strony układu oddechowego,
-
potwierdzenie zmiennego stopnia ograniczenia wydechowego przepływu powietrza przez drogi oddechowe w badaniu czynnościowym.
Natomiast diagnostyka różnicowa powinna uwzględnić: aspiracje ciała obcego, refluks żołądkowo-jelitowy, nawracające zakażenia dróg oddechowych, niedobory odporności, gruźlicę, kaszel psychogenny, wady serca i dużych naczyń, pierścień naczyniowy, mukowiscydozę, pierwotną dyskinezę rzęsek, zmiany nowotworowe czy dysfunkcje strun głosowych.
Terapia osteopatyczna w astmie oskrzelowej
W jaki sposób terapia osteopatyczna może wspierać małych pacjentów z astmą? Przeglądy badań wskazują, że najwięcej dysfunkcji somatycznych u pacjentów z astmą było obserwowanych na poziomie kręgosłupa oraz żeber. W przeważającej ilości danych wymieniany był odcinek piersiowy na poziomie Th3–Th5 oraz żeber 4–5 (po prawej stronie, po lewej stronie lub bilateralnie), w mniejszym stopniu wymieniane były zaburzenia somatyczne w odcinku szyjnym kręgosłupa. Zaburzenia somatyczne dotyczyły m.in. ograniczonej ruchomości poszczególnych segmentów kręgosłupa, napięcia mięśni przykręgosłupowych, tkliwości w okolicy międzykolcowej i połączeń żebrowo-kręgowych.
Osteopatia a astma - odruchy trzewno-somatyczne i somatyczno-trzewne
W świetle wiedzy osteopatycznej sama astma wytwarza samopodtrzymujący się cykl odruchów trzewno-somatycznych oraz somatyczno-trzewnych, a błędne koło samonapędzającego się odruchowego mechanizmu wpływa na przewlekły stan nawracającej astmy.
Restrykcje trzewne w obrębie płuc (tj. zmiana ciśnienia w drzewie oskrzelowym i miąższu płucnym) mogą wywoływać napięcie w układzie mięśniowo-szkieletowym na poziomie kręgosłupa odpowiadającym autonomicznemu unerwieniu płuc, przez co notorycznie realizowany jest odruch trzewno-somatyczny. Odwrotny odruch, czyli somatyczno-trzewny, nie jest udowodniony w badaniach naukowych, lecz w praktyce zauważalne są takie reakcje.
Publikacje pokazują, że manipulacyjne techniki osteopatyczne w astmie zwiększają pojemność życiową, ruchomość klatki piersiowej oraz żeber, poprawiają funkcje przepony i prawdopodobnie poprawiają funkcję autoimmunologiczną. Wspomaganie osteopatyczne w astmie u dzieci wydaje się celowanym uzupełnieniem leczenia dziecka z astmą oskrzelową.
Jeśli interesuje Cię zagadnienie astmy oskrzelowej w kontekście osteopatii, zapraszamy do oddziałów Akademii Osteopatii:
Materiały:
-
Leszczyńska-Pilich, M. i in. Astma wieku dziecięcego – aktualne rekomendacje. Pediatria po Dyplomie, 2023/03.
-
Guiney, P. et al. Effects of Osteopathic Manipulative Treatment on Pediatric Patients With Asthma: A Randomized Controlled Trial. Journal of Osteopathic Medicine. 2005;105(1):7-12.
-
Beal, M. et al. Somatic dysfunction associated with pulmonary disease. Journal of Osteopathic Medicine. 1984/Journal of AOA/vol. 84/no. 2.
