Kość jarzmowa stanowi kluczowy element twarzoczaszki i pełni istotne funkcje strukturalne i biomechaniczne. Jest podstawowym elementem, którego ruchomość wpływa na wiele aspektów zdrowia twarzoczaszki. W ujęciu osteopatycznym jej prawidłowa ruchomość i relacje z sąsiednimi strukturami mają duże znaczenie dla zdrowia okolicy twarzowo-czaszkowej.
Kość jarzmowa twarzy - anatomia i funkcje
Spójrzmy najpierw na kwestie anatomii. Kość jarzmowa twarzy składa się z trzonu o trzech powierzchniach (policzkowej, skroniowej i oczodołowej) oraz dwóch wyrostków: czołowego i skroniowego. Tworzy ona część ściany bocznej i dna oczodołu, dół skroniowy oraz wyniosłość policzkową. Kość jarzmowa twarzy łączy się z czterema kośćmi, integrując je, poprzez szwy:
-
szew skroniowo-jarzmowy (sut. temporozygomatica) – łączy wyrostek skroniowy kości jarzmowej z wyrostkiem jarzmowym kości skroniowej;
-
szew jarzmowo-szczękowy (sut. zygomaticomaxillaris) – łączy szczękę z kością jarzmową;
-
szew czołowo-jarzmowy (sut. frontozygomatica) – łączy wyrostek czołowy kości jarzmowej z kością czołową;
-
szew klinowo-jarzmowy (sut. sphenozygomatica)– łączy kość jarzmową ze skrzydłami większymi kości klinowej.
Dysfunkcje wyżej wymienionych kości, szczególnie kości klinowej, ponieważ ona stanowi „motor napędowy" dla ruchomości kości jarzmowej, mogą wpływać na powstanie dysfunkcji kości jarzmowej. Z drugiej strony dysfunkcje kości jarzmowej, najczęściej wynikające z urazów twarzy (np. uderzenie w policzek) mogą wpływać na dysfunkcje kości z nią połączonych. W konsekwencji możemy mieć do czynienia z objawami takimi jak ból, krepitacje w stawach skroniowo- żuchwowych, bóle głowy, zaburzenia żucia, zaburzenia widzenia. Warto również pamiętać, że przez kość jarzmową przechodzą istotne struktury nerwowe i naczyniowe:
-
nerw jarzmowo-twarzowy (przechodzi przez otwór jarzmowo-twarzowy na powierzchni policzkowej);
-
nerw jarzmowo-skroniowy (przebiega przez otwór jarzmowo-skroniowy na powierzchni skroniowej);
-
tętnica jarzmowo-oczodołowa (zaopatruje okolicę boczną oczodołu łącznie z mięśniami tego obszaru oraz okolice łuku jarzmowego).
Dlatego zaburzenia w obrębie kości jarzmowej mogą powodować również neuralgie twarzowe.
Bruksizm a kość jarzmowa - zależności kliniczne
Pamiętajmy o zbadaniu kości jarzmowej u osób z bruksizmem ze względu na przyczep mięśnia żwacza do łuku jarzmowego. Bruksizm a kość jarzmowa to istotna zależność, gdyż nadmiernie napięty żwacz może wywoływać bóle skroniowe głowy (poprzez napinanie powięzi skroniowej). Kość jarzmowa przenosi również podczas żucia siłę z zęba trzonowego I na podstawę czaszki (poprzez grzebień jarzmowo- zębodołowy szczęki i dalej wyrostek czołowy i skroniowy kości jarzmowej). Jeśli jest w dysfunkcji, siła ta nie jest przenoszona optymalnie i możemy mieć do czynienia z objawem bólu zdrowych zębów. Bruksizm a kość jarzmowa to związek, który często prowadzi do dysfunkcji całego systemu czaszkowo-żuchwowego, wymagający kompleksowego podejścia terapeutycznego.
Kość jarzmowa a osteopatia - podejścia terapeutyczne
Jak możemy zatem pracować z kością jarzmową? Osteopatia czaszkowo krzyżowa, jeden z filarów osteopatii, dysponuje wieloma podejściami do pracy z tą strukturą. Wymienię tylko niektóre możliwości.
Po pierwsze, możemy mobilizować szwy kości jarzmowej. Robimy to albo stricte dla danego szwu, w którym wyczujemy obecność wzorca napięciowego albo możemy wykorzystać technikę globalnej dekompresji kości jarzmowej.
Druga możliwość to normalizacja napięć membran czaszkowych. Napięcie opony twardej wpływa na ruchomość wszystkich kości czaszki. Warto więc sprawdzić ten system i balansować go. Niejednokrotnie zasadne będzie sprawdzenie wzorca napięć aż w kości krzyżowej, która stanowi dystalny koniec systemu membran.
Warto pamiętać, że kość jarzmowa a osteopatia to związek, w którym duże znaczenie ma wpływ kości klinowej. Dlatego praca nad zbalansowaniem kości klinowej, w tym praca z SSB (więzozrost klinowo- podstawny) wydaje się być również dobrym pomysłem. Jak widzimy, rola kości jarzmowej wykracza daleko poza nadanie wyrazu twarzy poprzez bycie częścią policzka. Kość ta związana jest zarówno ze strukturami naczyniowymi, jak i nerwowymi i stanowi mechanicznie rodzaj amortyzatora dla kości, z którymi jest połączona. Osteopatia czaszkowo-krzyżowa oferuje szereg technik, które mogą pomóc w przywróceniu prawidłowej funkcji tego ważnego elementu czaszki.
Jeśli interesuje Cię zagadnienie osteopatycznego spojrzenia na kość jarzmową w kontekście osteopatii czaszkowo-krzyżowej, Akademia Osteopatii jest dobrym miejscem, by zgłębić tę wiedzę. Zapraszamy do naszych oddziałów:
Bibliografia:
-
T. Liem „Praktyka osteopatii czaszkowo- krzyżowej", tom I, MedPharm Polska J.
-
Walocha „Anatomia prawidłowa człowieka. Czaszka." Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
-
M. Szpinda „Anatomia prawidłowa człowieka. Czaszka, głowa i szyja." Edra Urban & Partner
