Osteopatia u pacjentów z rozrusznikiem serca staje się coraz bardziej istotną metodą wsparcia rekonwalescencji. Pacjenci po zabiegach kardiochirurgicznych, w tym operacjach na otwartym sercu – ang. OHS (takich jak pomostowanie tętnic wieńcowych – CABG, wymiana/naprawa zastawki aortalnej, mitralnej, trójdzielnej czy płucnej, rekonstrukcja drogi odpływu prawej komory, miomektomia przezaortalna, zamknięcie ubytku przegrody międzyprzedsionkowej i inne), a także osoby z wszczepionymi implantami kardiologicznymi (rozrusznik serca, kardiowerter-defibrylator), stanowią grupę, w której dolegliwości bólowe o charakterze nerwowo-mięśniowym mogą występować nawet u 50% pacjentów. Osteopatia u pacjentów z rozrusznikiem serca może znacząco wpłynąć na poprawę jakości ich życia. Bóle mięśniowo-powięziowe w tym takich schorzeń, jak choroba zwyrodnieniowa stawów, osteoporoza, ból kręgosłupa szyjnego, schorzenia neurologiczne i „problemy" z plecami, obręczą barkową najprawdopodobniej nie pojawiają się bezpośrednio po operacji, ale mają swój początek dużo wcześniej. Zatem mamy do czynienia często z bólem przewlekłym sprzed operacji kardiochirurgicznej i bólem ostrym po operacji oraz ich wzajemne nakładanie się.
Osteopatia po operacji serca - przyczyny dolegliwości i możliwości terapii
Możliwe przyczyny bólu po sternotomii obejmują cofnięcie mostka, złamanie pierwszego żebra, uszkodzenie splotu ramiennego, kaniulację żyły szyjnej, ułożenie pacjenta podczas operacji i zmiany niedokrwienne po przeszczepie tętnicy piersiowej wewnętrznej. Ból po zabiegach na otwartym sercu, opisywany w literaturze, może obejmować okolice tułowia, głowy, szyi oraz kończyn górnych (np. mrowienie lub drętwienie). Przewlekły ból może utrzymywać się nawet 24–36 miesięcy po operacji, występując w mostku, innych obszarach klatki piersiowej, ramieniu, barku oraz nodze. Osteopatia po operacji serca koncentruje się na:
-
usuwaniu dysfunkcji somatycznych w obrębie struktur kostnych, mięśniowych i powięziowych,
-
poprawie krążenia krwi i usprawnieniu odpływu limfy,
-
zmniejszeniu ucisku na struktury nerwowe,
-
regulacji aktywności autonomicznego układu nerwowego.
Osteopatyczne podejście, mające na celu wspieranie funkcji fizjologicznych i promowanie homeostazy po operacjach na otwartym sercu oraz po wszczepieniu implantów kardiologicznych, nie jest szeroko opisane w literaturze naukowej. Dysfunkcje somatyczne — czyli ograniczenia w obrębie struktur kostnych, mięśniowych i powięziowych — mogą zaburzać prawidłowe działanie naczyń krwionośnych, limfatycznych oraz nerwów przebiegających w ich pobliżu lub przez nie.
Terapia osteopatyczna po operacji serca - metody i efekty
Osteopatyczna terapia manualna (OMT), ukierunkowana na usunięcie ograniczeń ruchomości, może sprzyjać poprawie krążenia krwi, usprawnieniu odpływu limfy oraz zmniejszeniu ucisku na struktury nerwowe. Pacjenci z chorobami serca często wykazują somatyczne dysfunkcje w obrębie odcinka szyjnego i piersiowego kręgosłupa oraz górnych żeber, a także bolesne punkty spustowe w obrębie lewego mięśnia piersiowego większego. Wykazano również, że osteopatia może wpływać na aktywność autonomicznego układu nerwowego, szczególnie w zakresie krótkoterminowej regulacji zmienności rytmu serca (ang. HRV). Terapia osteopatyczna po operacji serca obejmuje:
-
techniki pozycyjnego rozluźniania oraz „rib raising" w obrębie żeber;
-
techniki mięśniowo-powięziowego rozluźniania mięśnia piersiowego większego;
-
pracę z górnym otworem klatki piersiowej, szyją i odcinkiem szyjnym kręgosłupa (w tym inhibicji podpotylicznej);
-
ocenę i pracę z punktami Chapmana.
Lokalizacja dolegliwości bólowych u pacjentów ma istotne znaczenie ze względu na topografię współczulnych neuronów przedzwojowych, zwojów współczulnych autonomicznego układu nerwowego oraz przebieg nerwu błędnego — głównego elementu układu przywspółczulnego.
Osteopatia a implanty kardiologiczne - bezpieczeństwo i skuteczność
W badaniach z udziałem pacjentów z wszczepionymi urządzeniami kardiologicznymi (takimi jak rozrusznik serca czy kardiowerter-defibrylator) wykazano, że zabiegi osteopatyczne są w tej grupie bezpieczne. Co więcej, zastosowanie ukierunkowanej terapii przyczyniło się do poprawy jakości życia. Osteopatia a implanty kardiologiczne to zagadnienie, które wymaga szczególnej uwagi, ponieważ:
-
terapia manualna musi być odpowiednio dostosowana do obecności implantu;
-
techniki osteopatyczne są dobierane indywidualnie dla każdego pacjenta;
-
współpraca z lekarzem kardiologiem jest niezbędna;
-
monitorowanie reakcji pacjenta na terapię jest kluczowe.
Podsumowując, terapia osteopatyczna może być skutecznie i bezpiecznie stosowana u pacjentów z implantami kardiologicznymi, takimi jak rozrusznik serca czy kardiowerter-defibrylator. Osteopatia a implanty kardiologiczne to dziedzina, która wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia. Jeśli jesteś zainteresowany tym, jak osteopatia może wspomóc leczenie pacjentów po operacji serca, odwiedź jeden z oddziałów Akademii Osteopatii:
Piśmiennictwo:
-
Nikakis J, Tale E, Malkov D, Arora US, Keys J, Li TS, Yao SC, Cohen TJ. The effect of osteopathic manipulative treatment on quality of life in patients with cardiac implantable electronic devices. J Osteopath Med. 2024 Apr 19;124(8). doi: 10.1515/jom-2023-0218 Bellet RN, Lamb RL, Gould TD,
-
Bartlett HJ. Prevalence of neuro-musculoskeletal pain and dysfunction in open-heart surgical patients preoperatively and at 6 and 12 weeks postoperatively: a prospective longitudinal observation study. Pragmat Obs Res. 2017 Oct 10;8. doi: 10.2147/POR.S131060.
