Dysfunkcja nerek stanowi poważne wyzwanie w dziedzinie medycyny, mające potencjalny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Wczesne rozpoznanie symptomów jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania dalszym komplikacjom. W kontekście praktyki osteopatycznej istotne jest zrozumienie, w jaki sposób zaburzenia funkcji nerek mogą manifestować się w organizmie pacjenta, co umożliwia zapewnienie całościowej opieki zdrowotnej. Wiedza ta jest niezbędna dla osteopatów, aby skutecznie wspierać zdrowie i dobrostan swoich pacjentów.
Objawy przewlekłej choroby nerek
Nerki umiejscowione są w przestrzeni zaotrzewnowej na wysokości Th11-L3, z czego należy pamiętać, że prawa nerka umiejscowiona jest nieco niżej [1]. Górne części nerek sąsiadują z przeponą i poruszają się zgodnie z ruchami oddechowymi [1].
Nerki pełnią funkcję wydzielniczą w ludzkim organizmie, a poza tym odpowiedzialne są na regulowanie gospodarki elektrolitowej organizmu, utrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej, regulację ciśnienia tętniczego, aktywacje witaminy D oraz gospodarkę wapniową, czy też powstawanie krwinek czerwonych oraz wydzielanie reniny [1].
Pacjent, u którego podejrzewamy przewlekłą chorobę nerek, w gabinecie będzie manifestował:
- objawy ogólne - ogólne osłabienie, hipotermię, ogólne osłabienie łaknienia, czy też osłabienie odporności;
- objawy skórne - przedłużone krwawienie z ran, powstawanie podbiegnięć krwawych. Ryzyko poważnych krwawień u osób z przewlekłą chorobą nerek rośnie wraz ze spadkiem współczynnika przesączania kłębuszkowego (GFR) [2];
- objawy układu krążenia - przewlekła choroba nerek jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. W przewlekłej chorobie nerek dochodzi do licznych patofizjologicznych procesów osłabiających ściany naczyń krwionośnych. Pierwszym z nich jest przebudowa śródbłonka naczyń krwionośnych, który to jest poddawany działaniu toksyn mocznicowych, pod wpływem czego dochodzi do jego dezintegracji i dostarczania substratu do inicjacji procesów krzepnięcia [2]. Drugim jest fakt występowania częstej wtórnej nadczynności przytarczyc, która to prowadzi do przyspieszonej kalcyfikacji naczyń krwionośnych [2]. Są to zdecydowanie prozakrzepowe warunki, które sprawiają, że osoby z przewlekłą chorobą nerek częściej zapadają na zakrzepicę żył głębokich, udar mózgu, zatorowość płucną czy zawał serca. Niezwykle ważne jest uświadomienie pacjenta, który już ma zdiagnozowaną przewlekłą chorobę nerek, jak ważna jest profilaktyka przeciwzakrzepowa [2];
- objawy układu oddechowego - charakterystyczny dla osób z przewlekłą chorobą nerek jest oddech kwasiczy, czyli tkz. Oddech Kusmaula, który to charakteryzuje się okresem bezdechu, szybkim głębokim oddechem, oddechem całkowicie nieregularnym, coraz płytszym oddychaniem [3];
- objawy z układu pokarmowego - zwiększona ilość toksyn mocznicowych może powodować dysbiozę jelit. Bakterie mikrobioty jelit uwalniane są do krwiobiegu co podtrzymuje stan zapalny, a siarczan indoksylu i siarczan krezylowy – produkowane przez mikrobiotę, prowadzą do zwiększenia sztywności naczyń krwionośnych [2];
- objawy z układu nerwowego i mięśniowo-szkieletowego → zanik głębokich odruchów ścięgnistych, zespół niespokojnych nóg (uczucie dyskomfortu w stopach, które zmusza do nieustannego ruchu), porażenie nerwu strzałkowego oraz sarkopenia [4].
Przewlekła choroba nerek - postępowanie
Przewlekła choroba nerek jest poważnym schorzeniem, które wymaga szczegółowej diagnostyki i monitorowania stanu pacjenta. W kontekście postępowania klinicznego warto zwrócić uwagę na różnorodne badania laboratoryjne, które mogą dostarczyć istotnych informacji o funkcji nerek oraz ogólnym stanie zdrowia pacjenta.
- Warto przyjrzeć się lub zlecić morfologię krwi - niedokrwistość (hemoglobina ↓, MCV ↑) , leukopenia, kreatynina ↑, GFR ↓ (najlepszy czynnik określający funkcję nerek). Pacjenci bardzo często wykazują również podwyższony poziom triglicerydów oraz cholesterolu. Należy również zlecić pacjentowi badanie potasu, sodu, fosforu [4].
- Warto przyjrzeć się lub zlecić badanie moczu - u osób z patologią nerek często występuje białkomocz, albuminuria, krwiomocz, niska gęstość ogólna moczu, leukocyturia [4].
Jednym z głównych objawów świadczących o patologii nerki jest objaw Goldflama, polegający na posadzeniu pacjenta na kozetce, ustawieniu badającego od strony pleców pacjenta, przyłożeniu dłoni do okolicy nerki (Th11 – L3, przykręgosłupowo) i wykonaniu uderzenia drugą ręką. Objaw jest pozytywny w momencie wystąpienia bólu w trakcie lub chwilę po wykonaniu badania.
Należy szczególnie przyjrzeć się potencjalnym objawom dysfunkcji nerek. Pacjenci poddawani przezskórnej angioplastyce naczyń wieńcowych, aż w 40% wykazują przewlekłą chorobę nerek [2]. Ponadto statystyki mówią, że ryzyko nagłej śmierci sercowej, zawału serca, czy udaru mózgu rośnie, aż o 60% w przypadku osób z ciężką przewlekłą chorobą nerek [2].
Jeśli zainteresowało Cię zagadnienie osteopatii w kontekście przewlekłej choroby nerek, zapraszamy do oddziałów Akademii Osteopatii:
Bibliografia
1. Goodman C, Heick J, Lazaro R., Diagnostyka różnicowa dla fizjoterapeutów, Wydawnictwo DB Publishing, 2019.
2. Urbańczuk M., Szeliga-Król J., Urbańczuk M., Bidas K., Jaroszyński A., Przewlekła choroba nerek a leczenie przeciwpłytkowe — co warto wiedzieć?, Choroby serca i naczyń, tom 14, nr 1, str. 24-29, 2017.
3. Wołowicka L., Antestezjologia i intensywna opieka. Klinika i pielęgniarstwo, PZWL, Warszawa 2014.
4. Redaktor prowadzący – dr n. med. Piotr Gajewski „Interna Szczeklika”, Medycyna Praktyczna, Wydanie XIV, str. 1000-1005, 2022.
