Lemiesz – kość o wyjątkowym znaczeniu w anatomii człowieka – jest kluczowym elementem twarzoczaszki, który wpływa na wiele aspektów funkcjonowania organizmu. Znajduje się w centralnej części twarzy, łącząc różne struktury i pełniąc rolę wspierającą dla innych kości. Jego unikalna budowa sprawia, że jest istotnym punktem odniesienia w kontekście zdrowia, a także w diagnostyce i terapii osteopatycznej. Zrozumienie roli lemiesza może przyczynić się do lepszego podejścia do holistycznej opieki nad pacjentem.
Lemiesz - anatomia i budowa
Lemiesz nie bywa zbyt często bohaterem pierwszoplanowym w opisach pracy z czaszką. Warto jednak mieć pewne wyobrażenie o tej niewielkiej kości, ponieważ miewa ona znaczenie kliniczne. Zacznijmy jednak od podstaw, czyli anatomii. Lemiesz to płaska, czworoboczna, nieparzysta kość czaszki, położona w środkowej linii ciała. Należy do kości twarzoczaszki, tworzy tylną część przegrody nosa.
Lemiesz zbudowany jest z jednej blaszki istoty zbitej. Warto jednak zwrócić uwagę, że w rozwoju prenatalnym lemiesz wykształca się z dwóch blaszek, pomiędzy którymi występuje pierwotna chrząstka przegrody nosa. Chrząstka zanika w okresie dojrzewania i lemiesz przyjmuje kształt jednoblaszkowej płyty kostnej. Zdarza się, że u osób dorosłych ten proces nie zachodzi i zachowana zostaje budowa dwublaszkowa.
Nasz bohater, czyli kość lemiesz, ma stosunkowo prostą budowę: posiada 4 brzegi i dwie powierzchnie. Jeśli chodzi o wyrostki, to znajdziemy na nim parzyste skrzydła lemiesza, które usytuowane są w jego tylno- górnej części i stanowią zakończenie brzegu górnego.
Lemiesz łączy się z 6 kośćmi: klinową i sitową oraz 2 szczękowymi i 2 podniebiennymi. Charakterystyczne jest połączenie dziobu klinowego kości klinowej z bruzdą między skrzydłami lemiesza. Dziób „wsuwa się” się w bruzdę a połączenie to nazywamy szwem rowkowym.
Ruchomość lemiesza i praca osteopatyczna
Konieczne do pracy z lemieszem jest rozumienie ruchów/napięć, jakim on podlega. Opisując ruchomość lemiesza zaczniemy od osi - biegnie ona przez środek kości i jest osią poprzeczną, wokół niej lemiesz wykonuje ruch rotacji.
- W fazie inspir tylna część lemiesza obniża się, jest w pewnym sensie „spychana” przez kość klinową kaudalnie. Konsekwencją jest obniżenie się podniebienia.
- W fazie expir tylna część porusza się kranialnie co pociąga za sobą unoszenie się podniebienia.
Lemiesz może ustawiać się również w torsji lub przesunięciu bocznym.
Palpację jesteśmy w stanie wykonać poprzez kości podniebienne i szew podniebienny pośrodkowy. W kontekście klinicznym istotne będą dla nas dwie kwestie: naczynia i nerwy przebiegające w sąsiedztwie lemiesza oraz jego połączenia z innymi kośćmi czaszki. Od tych ostatnich zaczniemy.
Zaburzenia ruchomości lemiesza mogą wywoływać zaburzenia ruchomości kości z nim sąsiadujących i zaburzać całą mechanikę czaszki, wliczając w to aspekt ruchomości membran (szczególnie sierp mózgu). Takie dysfunkcje mogą być przyczyną całego spektrum dolegliwości i wpływać na ogólną witalność i zdrowie organizmu poprzez zmianę pierwotnego rytmu oddechowego.
Dysfunkcje lemiesza mogą być również składową przyczyn nieżytu nosa. Biorąc pod uwagę, że lemiesz tworzy tylną część przegrody nosowej, to jego torsja lub boczne przesunięcie może powodować zmniejszenie przepływu powietrza w jednej jamie nosowej, dając uczucie zatkanego nosa. Druga jama z kolei, poprzez zwiększony przepływ, jest narażona na wysychanie błony śluzowej, co też w konsekwencji może dawać objawy nieżytu.
Obszar tylnej części przegrody nosowej jest bogato unaczyniony. W pobliżu lemiesza znajdziemy tętnice: klinowo- podniebienną (wzdłuż dolnego brzegu lemiesza przebiegają jej drobne odgałęzienia); podniebienną większą (zaopatruje dolną część lemiesza); sitową przednią (zaopatruje błonę śluzową nosa oraz przednią część lemiesza); sitową tylną. Wszystkie te tętnice przebiegają w bliskim sąsiedztwie lemiesza, możliwe jest zatem, że jego dysfunkcje mogą prowadzić do zaburzenia funkcji wyżej wymienionych naczyń. To w konsekwencji może wywoływać również objawy nieżytu nosa: zwiększoną wrażliwość błony śluzowej, uczucie zatkania nosa, pieczenia, bóle głowy.
Lemiesz czaszka - zaburzenia i dysfunkcje
Ostatnim aspektem, na który zwrócimy uwagę jest sąsiedztwo struktur nerwowych. Na obu powierzchniach lemiesza przebiega nerw nosowo-podniebienny (ze zwoju skrzydłowo- podniebiennego). Natomiast w kanale lemieszowo-pochwowym znajdziemy gałęzie nosowe tylne boczne (również ze zwoju skrzydłowo- podniebiennego). Nerw nosowo- podniebienny unerwia czuciowo błonę śluzową dolnego aspektu przegrody nosa. Gałęzie nosowe tylne boczne unerwiają m.in.: obszar zatoki klinowej.
Zatem objawami, których również możemy spodziewać się przy dysfunkcji lemiesza, będą zaburzenia czucia w jamie nosowej, często w formie nadwrażliwości, co może wywoływać wzmożony odruch kichania lub zwiększenie wytwarzania wydzieliny.
Jak widzimy, warto przyjrzeć się bliżej bohaterowi tego artykułu - lemieszowi, ponieważ jego dysfunkcje mogą wywoływać dość uciążliwe problemy u naszych pacjentów.
Jeśli interesują Cię zaburzenia i dysfunkcje ruchomości lemiesza w kontekście osteopatii, zapraszamy do oddziałów Akademii Osteopatii:
