Dysfunkcje przełyku najczęściej kojarzą nam się z objawami pieczenia lub bólu w klatce piersiowej, z bólem żołądka, odbijaniem się, cofaniem treści pokarmowej (refluks). Dysfunkcje te mogą jednak wywoływać również problemy z głosem przy refluksie, co jest rzadziej znanym aspektem tych zaburzeń. Są to dolegliwości, które mogą być bardzo uciążliwe i znacząco obniżać jakość życia pacjentów. Skupmy się jednak na nieco rzadziej poruszanej tematyce - jak problemy w obrębie przełyku mogą wpływać na jakość głosu człowieka. Dysfunkcje przełyku a głos to temat niezwykle istotny ze względu na mnogość połączeń anatomicznych i funkcjonalnych. Refluks a chrypka to jedna z najczęstszych korelacji obserwowanych w praktyce klinicznej. Temat ten może być istotny szczególnie dla osób pracujących głosem: wokalistów, aktorów, mówców, nauczycieli, wykładowców.
Dysfunkcje przełyku a głos - mechanizm powstawania głosu
Zacznijmy od tego, jak to w ogóle się dzieje, że powstaje głos. Jest to złożony proces zachodzący w krtani, angażujący jednak też inne struktury. Prześledźmy to zjawisko:
-
Po pierwsze, musi zajść wdech, żeby powietrze dostało się do płuc.
-
Następnie podczas wydechu powietrze przepływa przez tchawicę i krtań.
-
W krtani znajdują się struny głosowe - to ich drganie (pod wpływem przepływu powietrza) jest odpowiedzialne za powstanie dźwięku.
-
Dźwięk jest następnie modulowany na wyższych piętrach tj. w gardle, jamie ustnej i nosowej i w ten sposób otrzymujemy finalny głos.
To tylko bardzo uproszczony opis zjawiska. Jeśli uświadomimy sobie, że do odpowiedniego napinania strun głosowych musi zostać skoordynowana praca mięśni: pierścienno- tarczowego, tarczowo- nalewkowego, nalewkowego poprzecznego i skośnego, pierścienno- nalewkowego bocznego, pierścienno- nalewkowego tylnego, to uświadamiamy sobie złożoność fonacji.
Embriologicznie przełyk rozwija się razem z uchyłkiem oddechowym i dopiero po 4 tygodniu wykształca się przegroda przełykowo- tchawicza, która oddziela układ oddechowy od pokarmowego na tym poziomie. Ten wspólny rozwój niesie za sobą ścisłe związki anatomiczne przełyku z krtanią i tchawicą. Dysfunkcje przełyku a głos mają więc podłoże zarówno rozwojowe jak i anatomiczne. Warto pamiętać tutaj, chociażby o mocujących pasmach mięśniowych pomiędzy krtanią a miejscem przejścia gardła w przełyk. Wzorzec napięciowy obecny w przełyku może mieć wpływ na napięcie tych pasm a za tym również pozostałych mięśni krtani odpowiedzialnych za wytwarzanie i modulację głosu.
Anatomiczne powiązania a problemy z głosem przy refluksie
Przełyk od tyłu łączy się z blaszką przedkręgową powięzi szyjnej na poziomach od C6 do Th4, jego dysfunkcje mogą przenosić się zatem na wspomniane kręgi. Z kolei zaburzenie mechaniki kręgosłupa szyjnego może wpływać na mechanikę przedziału trzewnego szyi, gdzie znajduje się cały aparat krtaniowy. I tym samym dysfunkcja przełyku będzie oddziaływać na jakość głosu. Z kolei ku przodowi od przełyku znajdziemy blaszkę przedtchawiczą powięzi szyjnej, która obejmuje mięśnie nadgnykowe. Wpływają one na:
Dysfunkcje przełyku mogą wpływać na wzorzec napięciowy blaszki przedtchawiczej, co potencjalnie może wpływać na funkcję wyżej wspomnianych mięśni. Biorąc pod uwagę aspekt unerwienia, przełyk przywspółczulnie unerwiony jest przez nerw błędny, którego jednym z odgałęzień jest nerw krtaniowy wsteczny oddający gałązkę w postaci nerwu krtaniowego dolnego zaopatrującego ruchowo większość mięśni krtani. Dysfunkcje przełyku mogą wpływać na funkcję nerwu i zaburzać tym samym motorykę krtani.
Refluks a chrypka - konsekwencje chemicznego podrażnienia
Musimy pamiętać również o możliwości zachorowania na nowotwór. Guzy w obrębie przełyku mogą po prostu uciskać krtań i struny głosowe i w ten sposób zmieniać głos. Dlatego tak ważne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu uwzględniającego czerwone flagi (gwałtowne schudnięcie bez diety, ból nocny niereagujący na leki, uczucie przeszkody w gardle) oraz dokładnego badania palpacyjnego i niejednokrotnie skierowanie pacjenta na badania obrazowe do lekarza specjalisty.
Na koniec warto wspomnieć o kwestii chemicznego podrażnienia strun głosowych w przypadku występowania refluksu żołądkowo- przełykowego. Niestety, cofająca się treść pokarmowa o kwaśnym pH potrafi zostać zaaspirowana do krtani i drażnić fałdy głosowe. Refluks a chrypka to bardzo częste powiązanie spotykane w praktyce. Objawami u pacjentów będzie:
-
chrypka,
-
kaszel, szczególnie poranny,
-
potrzeba odchrząkiwania,
-
suchość w jamie ustnej,
-
szybkie męczenie się głosu.
Problemy z głosem przy refluksie mogą być pierwszym objawem dysfunkcji przełyku. Długoletnie podrażnianie strun głosowych przez kwas może prowadzić do trwałych zmian głosu.
Jak widzimy, warto pytać naszych pacjentów czy zauważyli zmiany w jakości głosu na przestrzeni czasu. A jeśli trafi do nas pacjent, dla którego problemy z głosem będą dominującym aspektem, warto pamiętać, że oprócz zbadania całego aparatu głosotwórczego należy dopytać o kwestie refluksu, uczucia pieczenia w żołądku, bóli w okolicy zamostkowej. Warto zbadać przełyk w miejscach jego fizjologicznych przewężeń: gardłowo- przełykowego, zwężenia części piersiowej oraz rozworu przeponowego i w przypadku stwierdzenia zaburzeń, poddać je terapii.
Jeśli interesuje Cię problem dysfunkcji przełyku w kontekście osteopatii, warto rozważyć udział w szkoleniach Akademii Osteopatii. Możesz odwiedzić jeden z oddziałów w różnych miastach Polski:
Bibliografia:
-
T. Liem; T.K Dobler; M. Puylaert „ Przewodnik po osteopatii wisceralnej" Tom 1
-
A. Piłat „Indukcja mięśniowo- powięziowa" Tom 1;
-
S. Konturek „Fizjologia człowieka" Tom 5 Układ trawienny i wydzielanie wewnętrzne
-
A. Szczeklik; P. Gajewski „Interna Szczeklika" 2023
