Grasica i jej rola w chorobie miażdżycowej. Czy osteopatia może być wsparciem w leczeniu?

Funkcje grasicy stanowią fascynujący temat dla współczesnej medycyny. Grasica jest narządem limfatycznym, kluczowym dla rozwoju naszej odporności. Powstaje ok. 6 tygodnia życia płodowego i intensywnie rośnie do ok. 2-3 r. ż, po czym zaczyna się proces jej zaniku (niektórzy badacze mówią jednak o początkach inwolucji grasicy już ok.1 r. ż). Inni twierdzą za to, że narząd rozwija się intensywnie do okresu dojrzewania i dopiero wtedy zaczyna zanikać. Okazuje się jednak, że mimo „kurczenia się" grasica przez całe życie utrzymuje swoją funkcję. Świat nauki szczerze mówiąc dopiero zaczyna poznawać złożoność i specyfikę bohaterki artykułu. Rola grasicy w organizmie jest jednak znacznie bardziej złożona niż początkowo sądzono, a badacze wciąż odkrywają nowe aspekty jej funkcjonowania.

Funkcje grasicy i rola grasicy w organizmie człowieka

Wiemy póki co, że grasica spełnia kilka bardzo ważnych funkcji w organizmie. Po pierwsze, to w niej dojrzewają limfocyty T powstałe w szpiku kostnym. Są one transportowane ze szpiku do grasicy, gdzie dopiero „uczą się" rozpoznawać określone antygeny. Dopiero po tym etapie zmierzają do śledziony i węzłów chłonnych. Oczywiście opis ten został uproszczony na potrzeby artykułu. Kluczowe funkcje grasicy obejmują:

• dojrzewanie limfocytów T,

• wydzielanie hormonów grasiczych,

• regulację funkcji układu odpornościowego.

Po drugie, narząd ten wydziela również hormony: tymozynę, tymopoetynę, tymulinę, grasiczy czynnik humoralny (THF), tymostymulinę. Pierwsze cztery są odpowiedzialne za różnicowanie i rozwój limfocytów T. THF ponadto wspiera regenerację tkanek. Tymostymulina pobudza wytwarzanie interferonu, który ma silne działanie przeciwwirusowe i regulujące mechanizmy odpornościowe. Rola grasicy jest nie do przecenienia dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Po trzecie, i na to chcę zwrócić uwagę w artykule, grasica jako „sterownik" układu odpornościowego, będzie mieć istotny wpływ na dynamikę choroby jaką jest miażdżyca. Udowodniono, że dysfunkcja grasicy wiąże się z cięższym przebiegiem miażdżycy.

Grasica a miażdżyca - związek między układem odpornościowym a rozwojem choroby

Świat medyczny nie ma już wątpliwości co do tła zapalnego miażdżycy. Na przebieg tej przewlekłej choroby będzie miało wpływ wiele czynników odpornościowych i związanych ze stanem zapalnym. Już w latach 70. XX w. wykryto obecność leukocytów w tętnicach objętych miażdżycą. Zależność między grasicą a miażdżycą przejawia się na wielu płaszczyznach:

• limfocyty Treg (za których działanie odpowiedzialna jest grasica) mogą wydzielać interleukinę-10, hamującą procesy miażdżycowe;

• nadmierna aktywacja niektórych limfocytów T nasila procesy zapalne i zmiany w tętnicach;

• inwolucja grasicy jest bardziej nasilona u pacjentów z miażdżycą.

Aktualnie wiemy również, że limfocyty Treg (za ich działanie odpowiedzialna jest grasica) mogą wydzielać interleukinę- 10, która wraz z kilkoma innymi typami interleukin i cytokin, hamuje procesy miażdżycowe. Z kolei nadmierna aktywacja niektórych limfocytów T będzie wpływała na nasilenie procesów zapalnych i wraz z nimi nasilenie powstawania zmian w tętnicach.

Wydaje się, że kluczowe jest tu osiągnięcie równowagi pomiędzy poszczególnymi komórkami. Jak możemy się domyślić, bardzo ważna rola regulatora to również zadanie grasicy. Powiązanie grasicy i miażdżycy staje się więc coraz bardziej oczywiste z perspektywy najnowszych badań. Medycyna bada aktualnie w jaki sposób można poprawić funkcję grasicy. Co ciekawe, okazuje się, że procesy inwolucji są bardziej nasilone u pacjentów chorujących na miażdżycę. Badane są specjalne szczepionki lub możliwości przeszczepu narządu.

Osteopatia a miażdżyca - możliwości terapeutyczne

Dla nas kluczowym pytaniem jest czy osteopatia może wspomóc funkcję grasicy i być może potencjalnie leczenie choroby miażdżycowej? Korzyści z terapii osteopatycznej w miażdżycy mogą obejmować:

• poprawę funkcjonowania grasicy,

• wspomaganie krążenia krwi,

• redukcję napięć w strukturach związanych z grasicą,

• wsparcie naturalnych mechanizmów autoregulacyjnych.

Nie dysponujemy badaniami, które potwierdzałyby taką możliwość bezpośrednio. Warto jednak pamiętać, że osteopatia jest dziedziną regulacyjną i jej rolą jest mobilizacja sił organizmu do samoleczenia. Jeśli stwierdzimy dysfunkcję grasicy, warto jest poddać ją terapii mając w głowie możliwy szeroki wpływ na zdrowie pacjenta. Należy jednak pamiętać, że jest to jedynie składowa całościowej terapii, łącznie ze zmianą trybu życia, diety itd. jaką powinien stosować pacjent.

Z punktu widzenia osteopatii, gdzie mówimy, że „forma wpływa na funkcję", możemy zbadać formę narządu oraz jego ruchomość i motylność i jeśli stwierdzimy dysfunkcje, poddawać je terapii. Warto zatem zapoznać się z kilkoma informacjami o grasicy. Terapia osteopatyczna w miażdżycy powinna uwzględniać kompleksowe podejście do pacjenta. Jeśli chodzi o topografię to znajdziemy ją w śródpiersiu górnym, za mostkiem, pomiędzy płucami oraz do przodu od lewej żyły ramienno- głowowej i żyły głównej górnej.

Rola grasicy i jej związek z powięzią tarczycy

Mobilność grasicy jest związana z ruchem oddechowym klatki piersiowej. W trakcie wdechu grasica kurczy się i porusza doogonowo. W trakcie wydechu rozszerza się i porusza doczaszkowo. Poprzez nasłuch możemy stwierdzić czy terapii należy poddać struktury powyżej czy poniżej grasicy (jeśli nieelastyczny jest ruch obniżania to struktury szyi; jeśli ograniczony jest powrót do góry to przepona, osierdzie, trzewia). Patrząc na relacje powięziowe, grasica będzie miała związek z powięzią tarczycy, która otaczając grasicę, przedłuża się w blaszkę tarczycowo- osierdziową i osierdzie i łączy się następnie z powięzią przepony. Mamy zatem kolejny argument na niesamowicie ważną rolę prawidłowego oddechu dla naszego zdrowia. Nie jest to jednak tematem artykułu, więc ograniczmy się tylko do tej krótkiej wzmianki. Pamiętajmy jednak, że koniecznie należy poddać terapii stwierdzone dysfunkcje przepony i wzorca oddechowego. Warto zawsze zbadać stan całego przedziału trzewnego szyi oraz mięśni nad i podgnykowych, ponieważ będą one miały wpływ na stan napięcia blaszki środkowej powięzi szyi. Jak powyżej wspomniano, również dysfunkcje tarczycy będą mogły wpływać na stan grasicy, dlatego i ten narząd trzeba wziąć pod uwagę w terapii.

Warto zadbać też o optymalną ruchomość mostka i jego połączeń z żebrami. Możemy w przypadku ograniczeń w stawach mostkowo- żebrowych zastosować techniki HVLA; możemy również mobilizować ślizg w tych połączeniach. Alternatywą jest praca w kierunku ułatwionym w stawie lub pozwolenie na odwijanie się tkanek. Przy stwierdzeniu dużej sztywności mostka możemy wykonać na nim najpierw kilkukrotnie technikę recoil a następnie, jeśli jeszcze istnieje taka konieczność, pracować precyzyjnie na strukturach o ograniczonej mobilności.

Jedną z technik stymulacji grasicy, opisanych w książce „Terapia osteopatyczna w zaburzeniach nerwowych i hormonalnych" jest opukiwanie mostka. Polega na wykonaniu 8-10 uderzeń (lekko zaciśniętą pięścią) o niewielkiej amplitudzie a dużej prędkości na trzonie mostka. Siła powinna być dostosowana do gabarytów pacjenta ale nie duża. Warto poinstruować pacjenta jak samodzielnie może wykonać takie opukiwanie i zalecenie raz dziennie takiej autoterapii. Zwróćmy uwagę na postawę ciała pacjenta. Postawa określana jako zespół skrzyżowania górnego, z barkami ustawionymi w protrakcji, pogłębioną kifozą piersiową oraz wzmożonym napięciem górnego otworu klatki piersiowej, może utrudniać pracę grasicy.

Podsumowując, terapia osteopatyczna w miażdżycy może być wspierająca dla funkcji grasicy. Co za tym idzie, warto ją wdrożyć jako uzupełnienie klasycznego leczenia u pacjentów z miażdżycą. Osteopatia a miażdżyca to obszar, który z pewnością wymaga dalszych badań klinicznych. Konieczne są oczywiście dalsze badania, które pozwolą lepiej poznać wpływ grasicy na tą chorobę oraz wpływ terapii osteopatycznej.

Na koniec przypomnę, że jako terapeuci, zanim zastosujemy jakiekolwiek bodźce terapeutyczne, musimy wykluczyć czerwone flagi i inne przeciwwskazania u pacjenta. Wtedy prowadzona przez nas terapia będzie bezpieczna i korzystna dla pacjenta. Podsumowując, terapia osteopatyczna może być wspierająca dla funkcji grasicy. Co za tym idzie, warto ją wdrożyć jako uzupełnienie klasycznego leczenia u pacjentów z miażdżycą. Konieczne są oczywiście dalsze badania, które pozwolą lepiej poznać wpływ grasicy na tą chorobę oraz wpływ terapii osteopatycznej.

Jeśli jesteś zainteresowany pogłębieniem wiedzy na temat osteopatii i jej możliwości terapeutycznych, zachęcamy do odwiedzenia jednego z oddziałów Akademii Osteopatii:

• osteopatia Poznań,

• osteopatia Kraków,

• osteopatia Wrocław,

• osteopatia Warszawa,

• osteopatia Gdańsk,

• osteopatia Lublin.

Bibliografia:

1. Dai X, Zhang D, Wang C, Wu Z, Liang C. The Pivotal Role of Thymus in Atherosclerosis Mediated by Immune and Inflammatory Response. Int J Med Sci. 2018 Oct 20;15(13):1555-1563. doi: 10.7150/ijms.27238. PMID: 30443178; PMCID: PMC6216065.

2. N. Camirand „Terapia osteopatyczna w zaburzeniach nerwowych i hormonalnych” wyd. 1, red. Marcin Szkolnicki, Edra Urban &Partner, 2021

3. Thapa P, Farber DL. The Role of the Thymus in the Immune Response. Thorac Surg Clin. 2019 May;29(2):123-131. doi: 10.1016/j.thorsurg.2018.12.001. Epub 2019 Mar 7. PMID: 30927993; PMCID: PMC6446584.

4. Liang Z, Dong X, Zhang Z, Zhang Q, Zhao Y. Age-related thymic involution: Mechanisms and functional impact. Aging Cell. 2022 Aug;21(8):e13671. doi: 10.1111/acel.13671. Epub 2022 Jul 12. PMID: 35822239; PMCID: PMC9381902.

5. Lee DK, Hakim FT, Gress RE. The thymus and the immune system: layered levels of control. J Thorac Oncol. 2010 Oct;5(10 Suppl 4):S273-6. doi: 10.1097/JTO.0b013e3181f20474. PMID: 20859118; PMCID: PMC2951290.

6. Elmore SA. Enhanced histopathology of the thymus. Toxicol Pathol. 2006;34(5):656-65. doi: 10.1080/01926230600865556. PMID: 17067951; PMCID: PMC1800589.