Badanie śledziony jest kluczowym elementem diagnostyki w osteopatii, ponieważ ten narząd odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego oraz metabolizmie krwi. Zrozumienie anatomii i funkcji śledziony pozwala osteopatom na skuteczniejsze podejście do pacjentów, u których mogą występować dysfunkcje związane z tym narządem.
Śledziona i jej budowa
Śledziona jest narządem o położeniu wewnątrzotrzewnowym, znajdującym się w podżebrzu lewym. Długa oś narządu biegnąca od jednego do drugiego końca śledziony, przebiega mniej więcej w rzucie X żebra, a koniec tylny śledziony leży w odległości około 2cm., od wyrostka poprzecznego X segmentu piersiowego [1]. Koniec przedni natomiast znajduje się na wysokości I segmentu lędźwiowego, jednak w sytuacji prawidłowej nie powinien przekraczać linii żebrowo-stawowej lewej (linii idącej od XI żebra do stawu mostkowo-obojczykowego lewego) [1]. Biorąc pod uwagę szerokość śledziony, to rozpięta jest ona między brzegiem górnym IX żebra, a brzegiem dolnym XI [1].
Znajomość budowy oraz funkcji śledziony w osteopatii jest kluczowa dla skutecznego leczenia pacjentów. Osteopaci wykorzystują techniki manualne, aby poprawić unaczynienie i funkcjonowanie tego narządu, co może przyczynić się do ogólnej poprawy stanu zdrowia pacjentów.
Funkcje śledziony
Główna czynność śledziony polega na niszczeniu starzejących się krwinek czerwonych, rozkład ich, a następnie przekazywanie produktów tego rozkładu drogą żyły śledzionowej, która następnie drogą żyły wrotnej dostaje się do wątroby. Poza tym śledziona pełni funkcję producenta limfocytów, a także ciał odpornościowych, niezbędnych do niszczenia drobnoustrojów w momencie zakażenia [1]. Dodatkowo, śledziona działa jako filtr krwi, usuwając nieprawidłowe komórki i patogeny, co jest kluczowe dla utrzymania zdrowia organizmu. W przypadku urazów lub infekcji jej rola staje się jeszcze bardziej znacząca, ponieważ zwiększa produkcję komórek odpornościowych i wspiera procesy regeneracyjne.
Badanie osteopatyczne śledziony
W badaniu podmiotowym badający podejrzewający uszkodzenie śledziony musi zapytać pacjenta o jakiekolwiek urazy, upadki, czy uderzenia, jakie pacjent mógł mieć w ostatnim czasie. Pomocny w badaniu fizykalnym może się okazać objaw Kehra, polegający na uciśnięciu okolicy lewej strony przepony w kierunku podżebrowym i wywołany w ten sposób bólu ramienia lewego, wskazuje na pozytywny wynik testu. Może się tak dziać w momencie, kiedy w wyniku pęknięcia śledziony, gromadząca się w tej okolicy krew uciska na przeponę [2].
Pacjent w wywiadzie będzie zgłaszał również wyraźne osłabienie, czy uczucie zimna [2]. Pozostałe objawy mogą obejmować płuca, serce i krtań (może występować chrypka, aż do całkowitej utraty głosu), co związane jest z podrażnieniem splotu śledzionowego, w którego skład również wchodzi nerw błędny, którego odgałęzienie w postaci nerwu krtaniowego wstecznego unerwia mięśnie krtani [2].
W badaniu śledziony, w przypadku podejrzenia splenomegalii (śledziona wyczuwalna przed linią żebrowo-stawową lewą) należy niezwłocznie odesłać pacjenta na badanie USG jamy brzusznej z opcją Doppler [4].
W wywiadzie należy również zapytać pacjenta o jakiekolwiek patologie związane z trzustką, jak m.in. przebyte zapalenie trzustki, ze względu na bliskość występowania żyły śledzionowej i samej trzustki, w wyniku czego może dojść do zakrzepicy żyły śledzionowej [3].
Ciekawym uzupełnieniem podmiotowego badania osteopatycznego śledziony może być niedawno zaproponowany test, przedstawiony przez Saegessera, który polega na uciśnięciu prawym kciukiem badającego okolicy między mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutkowym, a pochyłym przednim (w rzucie nerwu przeponowego) w kierunku krtani i kręgosłupa badanego. Zauważono regularną tkliwość tego nerwu w przypadku pęknięć śledziony oraz w przypadku krwiaków podtorebkowych. Należy oczywiście stronę lewą porównać ze stroną prawą, w celu zweryfikowania odczuć [2].
Badanie śledziony jest istotnym elementem diagnostyki w osteopatii, który pozwala na identyfikację potencjalnych dysfunkcji tego narządu oraz ich wpływu na ogólny stan zdrowia pacjenta. Zrozumienie anatomii, funkcji oraz objawów związanych z patologiami śledziony umożliwia osteopatom skuteczniejsze podejście do terapii. Właściwe zdiagnozowanie i leczenie problemów związanych ze śledzioną może przyczynić się do poprawy układu odpornościowego i ogólnej kondycji pacjentów, co podkreśla znaczenie holistycznego podejścia w osteopatii.
Interesuje Cię badanie śledziony w kontekscie osteopatii? Zapraszamy do oddziałów Akademii Osteopatii:
Bibliografia
1. Bochenek A, Reicher M., Anatomia człowieka, Tom III, Wydawnictwo PZWL, 2012.
2. Yale S., Takiner H., Yale E., Origin of Kehr Sign in Traumatic Splenic Trauma, Journal of the College od Physicians and Surgeons Pakistan, wydanie 34, 2024.
3. Princess P., Francisco D., Trivedi A., O’Loughlin M., Wu G., Vascular Diseases of the Spleen: A Review, Journal of Clinical and Translational Hepatology, 2017.
4. Lipiński P., Jankowska I., Szymańska E., Rokicki D., Tylki-Szymańska A.,
Hepato- i splenomegalia w wybranych chorobach metabolicznych – diagnostyka i różnicowanie, Pediatria Polska, wyd. 93, str. 74-79, 2018.
