Wcześniak i postępowanie osteopatyczne na oddziale neonatologicznym

Osteopata na oddziale neonatologicznym może odegrać kluczową rolę w zapewnianiu holistycznej opieki nad noworodkami, szczególnie tymi przedwcześnie urodzonymi lub z komplikacjami porodowymi. Postępowanie osteopatyczne może być wdrożone w celu łagodzenia dolegliwości wynikających z napięć poporodowych, asymetrii ciała czy problemów z oddychaniem i karmieniem. Osteopaci specjalizujący się w neonatologii wykorzystują delikatne techniki manualne, takie jak osteopatia czaszkowo-krzyżowa, w celu poprawy ruchomości tkanek, normalizacji funkcji autonomicznego układu nerwowego oraz wspierania harmonijnego rozwoju fizycznego i neurologicznego. Terapia osteopatyczna na oddziale neonatologicznym może przyczyniać się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia późniejszych problemów zdrowotnych, takich jak kolki, refluks żołądkowo-przełykowy czy asymetrie w rozwoju ruchowym. Kluczowe jest również ścisłe współdziałanie osteopaty z zespołem medycznym, aby zapewnić spójność i komplementarność podejmowanych działań terapeutycznych, dostosowanych do indywidualnych potrzeb każdego noworodka.
 

Terapia osteopatyczna u wcześniaków - skuteczność działań

Terapia osteopatyczna u wcześniaków wykazuje obiecujące rezultaty w kontekście poprawy ogólnego stanu zdrowia i jakości życia tych najmłodszych pacjentów. Prowadzone badania wskazują na znaczącą skuteczność osteopatii w redukcji problemów związanych z układem oddechowym, pokarmowym oraz neuromotorycznym. Wczesne interwencje osteopatyczne mogą przyczynić się do skrócenia czasu hospitalizacji wcześniaków oraz zmniejszenia ryzyka powikłań, takich jak bronchopulmonalna dysplazja czy retinopatia wcześniacza. Terapia osteopatyczna, poprzez łagodne techniki manipulacyjne, wspiera optymalizację funkcji fizjologicznych oraz poprawę wzorców ssania i połykania, co jest kluczowe dla efektywnego karmienia piersią. Skuteczność tych działań opiera się na indywidualnym podejściu do każdego dziecka oraz ścisłej współpracy osteopaty z innymi specjalistami medycznymi, co pozwala na tworzenie spersonalizowanych planów terapeutycznych, dostosowanych do specyficznych potrzeb i dynamiki rozwoju wcześniaków.
 

Postępowanie osteopatyczne wśród wcześniaków - badania

Jednym z najbardziej wymagających pacjentów oddziału neonatologicznego jest noworodek urodzony przedwcześnie. Postęp medycyny dał obecnie możliwość ratowania wcześniaków urodzonych po 24 tygodniu ciąży, z masą urodzeniową w granicach 400-450g. Specyfika opieki nad wcześniakiem w zakresie wczesnej interwencji terapeutycznej również rozwija się w dynamicznym tempie.

W Polsce w ramach wczesnej interwencji zatrudniani są na oddziałach intensywnej terapii noworodka zarówno fizjoterapeuci, jak i coraz częściej neurologopedzi, których zadaniem jest wspomaganie i asystowanie dziecku, w zależności od jego stanu klinicznego, w dojrzewaniu umiejętności sensoryczno-motorycznych.

Czy wspomaganie wcześniaka na oddziale neonatologicznym poprzez terapię osteopatyczną stanie się kiedyś w Polsce efektywnym wsparciem wczesnej interwencji? Jeszcze nie mamy żadnych randomizowanych badań z polskich oddziałów mówiących o takiej sytuacji. Natomiast można już odnaleźć doniesienie naukowe z europejskich oddziałów NICU mówiące o skuteczności postępowania osteopatycznego wśród wcześniaków.

Randomizowane badania nad skutecznością terapii osteopatycznych na oddziałach neonatologicznych skupiają się głównie na pytaniu, czy wdrożenie postępowania osteopatycznego wśród wcześniaków wpływa m.in. na skrócenie czasu przebywania wcześniaka na oddziale oraz na większy przyrost masy ciała niż u dziecka bez terapii osteopatycznej.

Jedno z większych randomizowanych badań zrealizowanych w roku 2015 we Włoszech pokazało, że czas do wypisu wcześniaków z oddziału, u których została wdrożona terapia osteopatyczna (poprzedzona badaniem) skrócił się w stosunku do wcześniaków, którzy takiej terapii nie otrzymali. Prawie 700 noworodków urodzonych przedwcześnie zostało podzielonych na grupę badaną i grupą kontrolną z pozorowaną terapią. Dzieci z pierwszej grupy wychodziły o około 4 dni wcześniej do domu niż dzieci z grupy kontrolnej. Leczenie osteopatyczne zmniejszyło liczbę dni hospitalizacji w tym badaniu (Cerritellego, F. et al 2015).

Inne badanie, tym razem niestety nierandomizowane, dotyczące leczenia osteopatycznego objawów żołądkowo-jelitowych wśród 350 wcześniaków, wykazało zmniejszenie występowania objawów żołądkowo-jelitowych tj. zarzucanie treści żołądkowej do jamy ustnej i gardła lub wydalanie treści żołądkowej z ust (Pizzolorusso, G. et al, 2011).

Kolejny interesujący projekt badawczy został zaprezentowany w roku 2015. Dotyczyć miał randomizowanego badania oceniającego skuteczność osteopatycznej terapii manualnej na poziom bólu u wcześniaków przebywających na oddziale intensywnej terapii. W tym przypadku zachętą dla badaczy były wyniki laboratoryjne potwierdzające, że wczesne uszkodzenia tkanek i ból im towarzyszący, którego doświadcza wcześniak w wyniku procedur medycznych, mogą wpływać na zmianę ścieżek somatosensorycznych i nocyceptywnych w tej szczególnej grupie pacjentów.

Do badania miały zostać zakwalifikowane wcześniaki bez innych klinicznych obciążeń, losowo dobierane do trzech grup. W jednej grupie raz w tygodniu miała być wykonywana osteopatyczna terapia, w drugiej tylko terapia pozorowana, w trzeciej grupie mali pacjenci mieli być tylko otoczeni podstawową opieką medyczną. Niestety, wyniki tego projektu nie zostały nigdzie później oficjalnie opublikowane (Cerritelli, F. et al. 2015)

Natomiast interesujące podsumowanie wyników badań wykonanych przez Pizzolorusso w roku 2013 i jego zespół na oddziale neonatologicznym wśród wcześniaków i noworodków urodzonych o czasie pokazuje najczęściej występujące zaburzenia tkankowe u badanych dzieci. Przebadano 155 wcześniaków i noworodków donoszonych. Najwyższy odsetek zaburzeń somatycznych stwierdzono w okolicy miednicy u 63 noworodków (40,7%).

U 82 noworodków (52,9%) była ograniczona ruchomość stawów krzyżowo-biodrowych jednostronnie lub obustronnie; ograniczenie ruchomości przejścia lędźwiowo-krzyżowego stwierdzono u 61 noworodków (39,4%), a zmiany śródkostne kości krzyżowej stwierdzono u 57 noworodków (36,8%). U 38 noworodków (24,5%) przyczyną zaburzeń somatycznych był kręgosłup, przy czym ograniczenie odcinka środkowego i dolnego klatki piersiowej odpowiednio u 29 (18,7%) i 21 (16,8%) noworodków.

Ponadto ruchomość przepony była ograniczona u 26 noworodków (16,8%). Ucisk chrząstkozrostu klinowo-potylicznego stwierdzono u 57 noworodków (36,8%), przy czym szwy strzałkowe i czołowe były skompresowane oraz zachodziły na siebie odpowiednio u 35 (22,6%) i 30 (19,4%) noworodków. Największy odsetek zmian śródkostnych występował w kości potylicznej, przy czym u 48 noworodków (31%) był to ucisk lewego kłykcia, prawego u 46 noworodków (29,7%) i łuski u 38 noworodków (24,5%).

Zatem podsumowując, warto przyglądać się, czy i/lub kiedy postępowanie osteopatyczne trafi na oddziały neonatologiczne w naszym kraju.

Chcesz pogłębić swoją wiedzę z zakresu terapii osteopatycznej na oddziale neonatologicznym? Zapraszamy do oddziałów Akademii Osteopatii:

• osteopatia Poznań,
• osteopatia Kraków,
• osteopatia Wrocław,
• osteopatia Warszawa,
• osteopatia Gdańsk.

Piśmiennictwo:

Cerritelli, F.et al. A Multicenter, Randomized, Controlled Trial of OsteopathicManipulativeTreatment on Preterms. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0127370

Cerritelli, F. et al. Osteopathicmanipulativetreatment and pain in preterms: studyprotocol for a randomisedcontrolledtrial. DOI 10.1186/s13063-015-0615-3

Pizzolorusso, G. et al.Effect of osteopathicmanipulativetreatment on gastrointestinalfunction and length of stay of preterminfants: anexploratorystudy. Chiropr Man Therap. 2011, 19: 15- 10.1186/2045-709X-19-15.

Pizzolorusso, G. et al.Osteopathic Evaluation of SomaticDysfunction and CraniosacralStrainPatternAmongPreterm and Term Newborns. https://doi.org/10.7556/jaoa.2013.113.6.462