W praktyce osteopatii staw kolanowy odgrywa kluczową rolę w zapewnianiu pacjentom ruchliwości i komfortu. Staw kolanowy i osteopatia - to połączenie wiedzy o złożonej anatomii i biomechanice tego stawu z praktycznymi metodami terapeutycznymi. Zrozumienie, jak funkcjonuje staw kolanowy, jest niezbędne dla osteopatów, aby skutecznie diagnozować i leczyć różnorodne dolegliwości.
Staw kolanowy w praktyce posteopatycznej
Staw kolanowy jest największym stawem naszego ciała. Mnogość struktur znajdujących się w jego obszarze wymaga szczegółowej diagnostyki.
Rodzaj oraz kierunek sił podczas urazu stawu kolanowego może mieć wpływ na uszkodzenie poszczególnych struktur. Dominująca, nadmierna siła powodująca koślawość może przede wszystkim doprowadzić do uszkodzenia w obszarze więzadła pobocznego przyśrodkowego oraz okolic łąkotki przyśrodkowej, które to są ze sobą połączone. Nadmierna siła wygenerowana na obszar stawu kolanowego w kierunku szpotawości kolana uszkadza przede wszystkim więzadła poboczne boczne.
W osteopatycznej praktyce gabinetowej można wykonać badania różnicujące.
- W celu zbadania wydolności więzadeł pobocznych należy wykonać ruch goleni do wewnątrz (więzadło poboczne boczne) oraz ruch goleni na zewnątrz (więzadło poboczne przyśrodkowe) w pozycji zgięcia stawu kolanowego do około 20 stopni, podczas których jeśli występują dolegliwości, może to świadczyć o uszkodzeniu więzadła.
- W celu zbadania łąkotek można wykorzystać test McMurraya. Pacjent w pozycji leżącej, badający jedną ręką chwyta stopę pacjenta, drugą szparę stawu kolanowego. W celu zbadania łąkotki przyśrodkowej należy wykonać rotację zewnętrzną podudzia oraz bierny wyprost, natomiast w celu zbadania łąkotki bocznej, należy wykonać rotację wewnętrzną podudzia i bierny wyprost. Jakikolwiek ból, trzask, klikanie podczas wykonywania testu może świadczyć o uszkodzeniu badanej struktury.
Łąkotka przyśrodkowa poza tym wplata się w obszar torebki stawowej, w przeciwieństwie do łąkotki bocznej. Bardzo często dochodzi również do uszkodzeń rogu tylnego łąkotki przyśrodkowej, podczas przysiadu, jako samego ruchu, bądź pozostania przez dłuższy czas w pozycji przysiadu i próbie wstania, ze względu, że do obszaru rogu tylnego łąkotki przyśrodkowej przyczepia się powięź dwóch mięśni → półbłoniastego oraz półścięgnistego. Charakterystycznym mechanizmem dla urazu łąkotki przyśrodkowej jest kompilacja ruchów odwiedzenia i rotacji zewnętrznej podudzia wraz ze zgięciem stawu kolanowego.
Więzadło krzyżowe - uszkodzenie
Charakterystyczne dla uszkodzeń więzadła krzyżowego przedniego jest uraz wyprostny stawu, natomiast więzadło krzyżowe tylne ulega uszkodzeniu najczęściej przy zgiętym kolanie, jak np. uderzenie kolanem w deskę rozdzielczą podczas wypadku samochodowego. Badanie więzadeł krzyżowych przednich oraz tylnych można wykonać przy pomocy testów szuflady przedniej oraz tylnej. Podczas ich wykonania pacjent jest w leżeniu na plecach ze zgiętym stawem kolanowym. Badający stabilizuje podudzie i chwyta na wysokości guzowatości kości piszczelowej i wykonuje ruchy ku przodowi i ku tyłowi. Niestabilność przednia może świadczyć o uszkodzeniu więzadła krzyżowego przedniego, niestabilność tylna o uszkodzeniu więzadła krzyżowego tylnego.
Dokładność w przeprowadzeniu tych testów jest kluczowa, ponieważ nawet niewielkie odchylenia mogą wskazywać na poważne uszkodzenia wymagające dalszej diagnostyki, np. rezonansu magnetycznego. Dla osteopaty ważne jest także uwzględnienie historii urazu pacjenta oraz jego dolegliwości bólowych. Odpowiednie zdiagnozowanie uszkodzenia więzadeł krzyżowych umożliwia wdrożenie skutecznej terapii, która może obejmować techniki osteopatyczne, rehabilitację i - w niektórych przypadkach - interwencję chirurgiczną.
Staw kolanowy a osteopatia. Badanie stawu kolanowego
Przy badaniu stawu kolanowego należy przyjrzeć się, czy nie wykazuje on w określonych obszarach obrzęku, który można przypisać do leżącej w tej okolicy struktury. W przedniej części kolana obrzęk może wskazywać na uszkodzenie kaletki podrzepkowej powierzchownej lub głębokiej, a kompresja tych kaletek wywoła wtenczas ból. Obrzęk zlokalizowany po bocznej stronie kolana może wskazywać na torbiel łąkotki bocznej. Tylno-przyśrodkowa strona kolana może wskazywać na zapalenie kaletki brzuchato-półbłoniastej, natomiast tylna strona kolana może wskazywać na występowanie cysty Bekera bądź – występującego bardzo rzadko – tętniaka tętnicy podkolanowej. Należy oczywiście pamiętać również o obszarze gęsiej stopy (obszar przyśrodkowej strony piszczeli, gdzie swój przyczep znajduje mięsień półscięgnisty, smukły oraz krawiecki), gdzie również znajduje się kaletka, której to zapalenie może dawać ból promieniujący do kolana.
Badając staw kolanowy należy szczegółowo przyjrzeć się samej rzepce oraz kondycji stawu rzepkowo-udowego. Nadmierne przemieszczenie rzepki ku górze określane jest terminem patella alta, natomiast nadmierne przemieszczenie rzepki ku dołowi, co zdarza się dużo rzadziej – patella baja. W celu oceny wysokości ustawienia rzepki, można wykonać prosty test oglądowy polegający na posadzeniu pacjenta na leżance, tak aby stawy kolanowe były zgięte pod kątem 90 stopni. Rzepki w tej pozycji powinny być skierowane w kierunku osoby badającej. Natomiast pomocny przy ocenie stawu rzepkowo-udowego wraz ze stanem zachyłka nadrzepkowego jest test Clarka, polegający na ułożeniu przez osobę badającą palca w okolicy zachyłku nadrzepkowego i napięcie przez badanego mięśnia czworogłowego. Występujący podczas testu ból może wskazywać na uszkodzenie stawu rzepkowo-udowego lub zapalenie obszaru zachyłku nadrzepkowego.
Pamiętajmy, aby badać :)
Chcesz wiedzieć więcej na temat badania stawu kolanowego w osteopatii? Zapraszamy do oddziałów Akademii Osteopatii:
Bibliografia
1. Seyed Behrooz Mostofi, „Szybka diagnoza w ortopedii”, PZWL, Wydanie I, Warszawa 2011.
