Nocne moczenie u dzieci to powszechny problem, który dotyka wiele rodzin na całym świecie. Jest to stan, w którym dziecko nie jest w stanie kontrolować oddawania moczu w nocy, co prowadzi do mimowolnego moczenia łóżka. Choć zjawisko to jest najczęściej spotykane u młodszych dzieci, może również występować u starszych, powodując znaczny stres i dyskomfort zarówno u dziecka, jak i u jego rodziców.
Osteopatia, jako holistyczna forma medycyny, może oferować skuteczne wsparcie w leczeniu nocnego moczenia. Osteopata poprzez zastosowanie technik manualnych może pomóc w poprawie funkcjonowania układu moczowego oraz ogólnej równowagi ciała. Przez pracę z układem nerwowym i mięśniowo-szkieletowym osteopatia może wspierać prawidłowe funkcjonowanie pęcherza moczowego dziecka, redukując tym samym epizody nocnego moczenia.
Kontrola pęcherza moczowego u dziecka
Kontrola pęcherza moczowego i oddawania moczu u dziecka pojawia się stopniowo. U niemowlęcia odbywa się na zasadzie prostego łuku odruchowego z rdzenia kręgowego. Do krzyżowego ośrodka kontroli pęcherza, w wyniku rozciągania się ścian pęcherza podczas jego stopniowego wypełniania, receptory wysyłają impulsy czuciowe. W momencie, gdy impulsy są wystarczająco intensywne, z poziomu rdzenia kręgowego wysyłana jest motoryczna informacja powodująca skurcz ścian pęcherza i otwarcie cewki moczowej.
Rozwój psychomotoryczny dziecka pozwala mu na stopniowe kontrolowanie pęcherza moczowego. Wpierw świadomie zaczyna rozpoznawać i reagować na bodźce pochodzące ze ściany pęcherza, kojarząc stopniowe odczucie wypełniania się pęcherza moczem. W tym czasie coraz wyższe piętra ośrodkowego układu nerwowego przejmują i integrują kontrolę nad czynnością wypieracza i zwieracza pęcherza.
Pełna kontrola mikcji związana jest z prawidłowym dojrzewaniem szlaków zarówno ośrodkowego, jak i obwodowego układu nerwowego, a także wpływem środowiska (czyli wysadzanie dziecka na nocnik i dzięki temu wykształcanie odruchu warunkowego). Dziecko mniej więcej pomiędzy 1 a 2 rokiem życia rozpoczyna uświadamiać sobie potrzebę mikcji. Przed ukończeniem 3 roku życia posiada umiejętność świadomego wpływania na łuk odruchowy mikcji z rdzenia kręgowego, hamując go impulsami z kory mózgowej. Około 4 roku życia odruch mikcji zostaje przez dziecko na polecenie realizowany. Natomiast 5-6-latek kontroluje już oddawanie moczu przy różnym stopniu wypełnienia pęcherza.
Pęcherz moczowy dziecka - neurofizjologia
Unerwienie dolnych dróg moczowych pochodzi z dwóch źródeł:
- pierwsze dotyczy układu autonomicznego, który odpowiedzialny jest za niezależną od woli czynność pęcherza i cewki moczowej;
- drugie źródło unerwienia to droga korowo-rdzeniowo-sromowa mająca na celu zabezpieczenie świadomej i dowolnej kontroli układu moczowego.
Moczenie nocne to jedno z częstszych zaburzeń kontroli pęcherza moczowego u dzieci. Według danych statystycznych na świecie ok. 100 mln ludzi ma problem z moczeniem nocnym. W Polsce, jak wskazują statystyki, jest ich prawdopodobnie ok. 300–400 tys. W grupie 4-latków moczy się w nocy co trzecie dziecko, a w wieku 5–6 lat co piąte dziecko. U 7-latków problem dotyczy co dziesiątego dziecka. Wśród 12–15-latków moczenie nocne występuje u ok. 3% dzieci.
Moczenie nocne u dzieci - przyczyny
Jakie mogą być główne przyczyny moczenia nocnego u dzieci?
- Zmniejszona funkcjonalna pojemność pęcherza moczowego;
- podwyższone progi pobudzenia - Butler i in. zaproponowali trójsystemowy model, który wymienia nadmierną nocną produkcję moczu, nocną nadaktywność pęcherza i brak wybudzenia w odpowiedzi na czucie pęcherza jako czynniki leżące u podstaw nocnego moczenia;
- nieprawidłowa czynność autonomicznego układu nerwowego i ośrodkowych szlaków dopaminergicznych
- ponadto opisywano również nocną poliurię (zwiększone wydalanie moczu) spowodowaną zmniejszonym uwalnianiem hormonu antydiuretycznego (wazopresyny)
- dzieci z moczeniem nocnym mogą mieć zmniejszone wydzielanie ADH (wazoprezyny) i wyższe wartości BNP (peptyd natriuretyczny, który ma za zadanie utrzymać homeostazę w zakresie ciśnienia krwi i objętości krwi krążącej) podczas snu.
W czym może pomóc osteopatia u dziecka z moczeniem nocnym?
Osteopata może dokonać oceny ilościowej i jakościowej tkanek miękkich sąsiadujących z pęcherzem moczowym oraz struktur mięśniowo-powięziowych otaczających narządy wewnętrzne jamy brzusznej oraz miednicy. A także poprzez swoje badanie osteopatyczne może ocenić, czy nie pojawiły się wzorce napięciowe na przebiegu struktur układu autonomicznego, które dodatkowo mogą podrażniać system regulacji pęcherza moczowego u dziecka.
Jeśli chcesz pogłębić swoją wiedzę z zakresu pomocy osteopatycznej w przypadku moczenia nocnego u dzieci, skorzystaj z oferty oddziałów Akademii Osteopatii:
Paruszkiewicz, G. Diagnostyka i leczenie zaburzeń oddawania moczu u dzieci. Medycyna Rodzinna 1/2000, s. 34-42.
Butler, RJ. Et al. The Three Systems: a Conceptual Way of Understanding Nocturnal Enuresis. Scand J Urol Nephrol. 2000 Aug;34(4):270-7.
Zaffanello, M. et al. Obstructive sleep-disordered breathing, enuresis and combined disorders in children: chance or related association? Swiss Med Wkly. 2017;147:w14400
