Tarczyca, kluczowy gruczoł układu hormonalnego, odpowiada za regulację metabolizmu, temperatury ciała oraz rozwój i dojrzewanie. Osteopatyczna praca z tarczycą to istotny element holistycznego podejścia do zdrowia pacjenta, pozwalający na kompleksową ocenę i leczenie dysfunkcji tego narządu. Jako osteopaci mamy możliwość wykorzystania naszej wiedzy anatomicznej i biomechanicznej do identyfikacji i łagodzenia napięć oraz ograniczeń ruchomości w obrębie szyi i klatki piersiowej, które mogą wpływać na prawidłowe funkcjonowanie tarczycy. W niniejszym artykule omówimy kluczowe aspekty osteopatycznej pracy z tarczycą, podkreślając jej znaczenie w profilaktyce i leczeniu schorzeń tego gruczołu.
Tarczyca - budowa i funkcje
Tarczyca to gruczoł o kształcie porównywanym do motyla, który znajdziemy w rejonie przodu szyi. Precyzyjnie określając jej położenie mówimy o dolnej połowie szyi, poniżej wyniosłości krtaniowej, do przodu od tchawicy. Tarczyca obejmuje chrząstki tchawicy podkowiasto. Składa się z dwóch płatów bocznych i niestale występującego płata piramidowego. Płaty boczne połączone są węziną. Tarczyca pełni szereg ważnych ról w naszym organizmie. Poprzez hormony, które wydziela: trójjodotyroninę (T3), tyroksynę (T4) i kalcytoninę reguluje przemiany metaboliczne w całym ustroju. A zatem od jej dobrego działania zależy poziom naszej energii. Jest też odpowiedzialna za termoregulację oraz wpływa na szybkość pracy serca. Odpowiednie stężenia hormonów tarczycy są niezbędne do sprawnego funkcjonowania mózgu. Niejednokrotnie osoby z niedoczynnością uskarżają się na problemy z pamięcią i zaburzenia funkcji poznawczych. W przypadku nadczynności spotykamy się z nadpobudliwością, problemami ze skupieniem uwagi oraz nadmiarem myśli. Zdrowie tarczycy jest również szczególnie ważne dla kobiet w ciąży, ponieważ działanie hormonów na płód jest niezbędne do jego prawidłowego rozwoju. Małe gruczoły przytarczyczne, znajdujące się na tylnej powierzchni tarczycy wytwarzają parathormon, który reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową- zwiększa stężenie wapnia we krwi, a zmniejsza fosforanów. Zależy zatem od nich stan naszego układu kostnego.
Tarczyca a osteopatia - terapia osteopatyczna wsparciem w chorobach tarczycy
Biorąc pod uwagę istotność prawidłowej pracy tarczycy dla całego organizmu warto zadać sobie pytanie, czy terapia osteopatyczna może być wsparciem dla osób z chorobami tego gruczołu?
W wielu aspektach tak. Aktualna wiedza z zakresu embriologii mówi i o tym, że forma narządu wpływa na jego funkcję. Zatem wszelkie zaburzenia formy (usztywnienia, zaburzenia ruchomości, odkształcenia) mogą wpływać na zaburzenia funkcji.
Zacznijmy jednak od kluczowej kwestii - kiedy nie powinniśmy rozpoczynać pracy z tarczycą?
Przed rozpoczęciem terapii musimy wykonać badanie. Badanie tarczycy obejmuje oglądanie gruczołu i palpację. Aby stwierdzić czy tarczyca jest powiększona, należy poprosić pacjenta o obrócenie głowy w bok. Uwydatnimy wtedy ścięgno mięśnia MOS. Zwracamy uwagę na to, czy przestrzeń od wewnętrznej strony ścięgna jest wypełniona, czy nie. Jeśli jest wypełniona, podejrzewamy powiększenie gruczołu. Warto też delikatnie „szarpnąć” za ścięgno, aby sprawdzić jego elastyczność. Oczywiście badanie wykonujemy w obu rotacjach głowy.
Drugą częścią jest palpacja gruczołu. Sprawdzamy jego konsystencję, czy jest gładki, czy nie są obecne zgrubienia, sztywność, guzki. Ważnym sygnałem jest również ból. Jeśli wykonujemy palpację delikatnie, pacjent nie powinien go odczuwać.
W sytuacji, kiedy stwierdzimy powiększenie gruczołu lub zmiany jego struktury albo pacjent zgłosi występowanie bólu, musimy w pierwszej kolejności zalecić konsultację ze specjalistą endokrynologiem.
Jeśli mamy zielone światło od lekarza lub nie występują wyżej wymienione objawy, możemy działać.
Badanie osteopatyczne tarczycy - na co zwrócić uwagę?
Ale jak podejść do pracy na rzecz tarczycy? Tutaj warto pochylić się nad anatomią i strukturami, które mogą wpływać na jej formę.
Patrząc na bezpośrednie powiązania anatomiczne widzimy, że na mechanikę tarczycy będzie wpływać:
- ruchomość chrząstki tarczowatej,
- funkcja mięśni podgnykowych i nadgnykowych,
- ruchomość całego przedziału trzewnego szyi.
Biorąc pod uwagę ciągłość powięziową i fakt, że blaszka przedtchawicza powięzi szyjnej (pod którą znajduje się tarczyca) przedłuża się w struktury śródpiersia, w terapii tarczycy będziemy musieli zwrócić również uwagę na stan górnego otworu klatki piersiowej oraz mostka i górnych żeber.
Koniecznie pamiętajmy o kwestiach zaopatrzenia w krew i zaopatrzeniu żylnym gruczołu, ponieważ od nich zależy „odżywienie” gruczołu oraz odprowadzanie produktów przemiany materii.
Tarczycę zaopatrują głównie tętnica tarczowa górna i dolna. Tętnica tarczowa górna jest odgałęzieniem tętnicy szyjnej zewnętrznej, natomiast tarczowa dolna pochodzi od tętnicy podobojczykowej. Tętnica tarczowa górna przebiega w swoim początkowym odcinku pod mięśniem MOS, dlatego jego nadmierne napięcie może w niej zmniejszać przepływ.
Drugim istotnym dla tętnicy szyjnej mięśniem jest mięsień rylcowo-gnykowy. Jego optymalne działanie będzie wpływało również na lepszy przepływ w tętnicy.
Osteopatyczna praca z tarczycą - o czym jeszcze należy pamiętać?
Myśląc o tętnicy tarczowej dolnej w osteopatycznej pracy z tarczycą warto pamiętać, że tętnica podobojczykowa przechodzi przez szczelinę tylną mięśni pochyłych i nadmierne napięcie, szczególnie mięśnia pochyłego przedniego, może wpływać na przepływ w niej.
Zaopatrzenie żylne tarczycy kieruje przez żyły tarczowe górne i dolne, które zmierzają do żyły szyjnej wewnętrznej. Z kolei na światło żyły szyjnej wewnętrznej będzie miał wpływ stan mięśnia łopatkowo-gnykowego. Jego napięcie „unosi” powięź przedtchawiczą zwiększając światło żyły.
Kolejnym aspektem, którego nie sposób pominąć jest unerwienie gruczołu. Komponenta współczulna pochodzi ze zwoju szyjnego górnego, środkowego i dolnego (nerwy tarczowe górne, środkowe, dolne). Przywspółczulnie tarczyca zaopatrywana jest przez odgałęzienia nerwu błędnego (nerw krtaniowy górny i wsteczny). W związku z powyższym warto zbadać ruchomość poszczególnych segmentów kręgosłupa, szczególnie poziomów C7 i Th1 wraz z pierwszym żebrem (pomiędzy wyrostkiem poprzecznym C7 a szyjką 1. żebra znajduje się zwój gwiaździsty).
Dla nerwu błędnego kluczowy będzie stan tkanek w rejonie kompleksu OAA (occiput-atlas- axis) oraz otworu szyjnego. Dlatego warto jest zawsze zbadać czaszkę naszego pacjenta.
Dzięki wnikliwemu badaniu pacjenta jesteśmy w stanie znaleźć zaburzenia w wyżej wymienionych obszarach i poddać je odpowiednim oddziaływaniom terapeutycznym. W ten sposób możemy poprawić warunki dla funkcjonowania tarczycy, a nasz mądry organizm wykona pracę w kierunku zdrowienia. Rolą osteopaty jest „zdjęcie blokad” na tej drodze.
Chcesz wiedzieć więcej na temat osteopatycznej pracy z tarczycą? Zapraszamy do oddziałów Akademii Osteopatii:
