Dlaczego maluchy zgrzytają zębami podczas snu? To zjawisko, znane jako bruksizm senny u dzieci, ma wciąż nie w pełni rozpoznaną etiologię. Naukowcy wskazują wiele czynników ryzyka. Większość badań epidemiologicznych dotyczących bruksizmu przeprowadza się na dzieciach w wieku od 6 do 11 lat. Diagnozę zwykle stawia się na podstawie raportów członków rodziny, opisujących charakterystyczne dźwięki powstające podczas snu.
Diagnoza bruksizmu u dzieci
Minimalne kryteria rozpoznania bruksizmu są następujące:
- nieprawidłowo zużyte zęby,
- dźwięki związane z bruksizmem (zgrzytanie),
- dyskomfort mięśni żuchwy.
Można posłużyć się także badaniem klinicznym, czyli oceną za pomocą urządzeń zewnątrzustnych (tzw. urządzeń do przesuwania żuchwy), rejestracją pracy mięśni (elektromiografią EMG) lub polisomnografią.
Przyczyny bruksizmu sennego u dzieci
Najczęściej wymienianą przyczyną bruksizmu u dzieci jest ich stan emocjonalny, przy czym stres i lęk są uważane za dodatkowe czynniki ryzyka zaburzeń skroniowo-żuchwowych. Jedno na sześcioro dzieci i nastolatków wykazuje kliniczne objawy zaburzeń struktur anatomicznych powiązanych ze stawami skroniowo-żuchwowymi.
Stwierdzono również, że osobowość ze skłonnością do neurotyczności przyczynia się do rozwoju bruksizmu u dzieci. Za najczęściej występujące powiązania z bruksizmem uważa się uogólnione zaburzenie lękowe i fobię społeczną. Dodatkowo Vanderas i jego zespół podkreślili związek pomiędzy stężeniem katecholamin w moczu a zgrzytaniem zębami u dzieci w trakcie snu.
Badania oparte na polisomnografii wykazały zwiększoną częstość występowania bruksismu u dzieci z napięciowymi bólami głowy. Ponadto donoszono, że dzieci mają tendencję do rozładowywania napięcia nagromadzonego w ciągu dnia poprzez przewlekły bruksizm podczas snu.
Ferreira i wsp. wykazali, że u dzieci istnieje dodatnia korelacja między bruksizmem a zaburzeniami snu (11% osób chorych na bruksizm miało również zaburzenia snu; stwierdzono, że zaburzenia snu oraz skrócony czas snu (≤8 h), mają silny związek z bruksizmem). Stwierdzono również, że bruksizm senny częściej rozwija się u dzieci, które chrapią lub mają koszmary senne. Badania nad fizjologią snu prowadzą do kolejnych interesujących wniosków: zaburzenia, takie jak zmiany w oddychaniu podczas snu, zostały kompleksowo powiązane z bólami głowy, bezdechem sennym, spłyceniem oddechu i bruksizmem.
Khoury i wsp. postulowali, że bruksizm może pełnić rolę ochronną podczas snu, utrzymując drożność dróg oddechowych lub stymulując przepływ śliny w celu nawilżenia jamy ustnej i gardła. Refluks żołądkowo-przełykowy również wydaje się być czynnikiem ryzyka bruksizmu i pełni funkcję ochronną poprzez stymulację przepływu śliny przez bruksizm.
Z występowaniem bruksizmu mogą także wiązać się cechy społeczno-ekonomiczne i kulturowe. Zaburzenie to częściej występuje u dzieci z rodzin o lepszym statusie społeczno-ekonomicznym, co może wiązać się z większą liczbą codziennych obowiązków i wymagań dzieci w porównaniu z dziećmi ze środowisk ubogich.
Z osteopatycznego punktu widzenia
Jak wygląda zależność bruksizm a osteopatia? W badaniu dzieci z bruksizmem sennym ważnym strukturami anatomicznymi, nad którymi należy się szczególnie pokłonić, jest cały obszar ustno-twarzowy i ocena ruchomości kości twarzy (m.in. kości jarzmowej, szczękowej, żuchwy, kości gnykowej). Niezbędna jest ocena relacji tych kości ze strukturami tkanek miękkich, zwłaszcza dna jamy ustnej, mięśni skrzydłowych (bocznych i przyśrodkowych), mięśni żwaczy, MOS-ów, mięśni skroniowych, powięzi skroniowej i całego czepca ścięgnistego głowy.
Kolejnym lokalnym obszarem, ważnym w ocenie funkcjonalnej, jest obszar szyjno-czaszkowy wraz z mięśniami podpotylicznymi, system membranowy (opony twarde) i obręcz barkowa.
U dziecka z bruksizmem warto dokonać oceny wzorców oddechowych: czy jest to tor górno-żebrowy czy dolno-żebrowy, w jaki sposób aktywowana jest przepona w tych wzorcach. Jest to istotny element z punktu widzenia allostazy autonomicznego układu nerwowego.
Aby zniwelować bruksizm u dzieci, leczenie powinno łączyć współpracę wielu specjalistów i wsparcie rodziców. Oprócz fizjoterapeuty/osteopaty w zespole tym pojawią się m.in. logopeda, ortodonta, psycholog czy chociażby pediatra.
Źródła:
1. Bulanda, S. et al. Sleep Bruxism in Children: Etiology, Diagnosis, and Treatment—A Literature Review. Int. J. Environ. Res. Public Health 2021, 18(18), 9544.
2. Pawlik, M. i wsp. Bruksizm w wieku rozwojowym – etiologia, objawy, diagnostyka i leczenie. Protet Stomatol, 2023; 73(1): 74-80.
3. Ferreira NMR, al.: Sleep bruxism associated with obstructive sleep apnea syndrome in children. Cranio 2015; 33: 251-255.
4. Więckiewicz, M. i wsp. Genetic basis of sleep bruxism and sleep apnea - response to a medical puzzle. Scientific Reports 2020; 10: 7497.
Zapraszamy do Akademii Osteopatii – na poniższych stronach znajdziesz szczegóły oferty w poszczególnych miastach:
