Kość guziczna, będąca końcowym odcinkiem kręgosłupa, często staje się źródłem bólu, znanego jako coccygodynia, który dotyka wiele osób. Dolegliwość ta może być wynikiem urazów, długotrwałego siedzenia czy problemów uroginekologicznych. W kontekście osteopatii istnieje wiele metod terapeutycznych, które mogą pomóc w łagodzeniu tego bólu. W artykule przyjrzymy się, jak osteopatia może wpłynąć na redukcję dolegliwości związanych z bólem kości guzicznej oraz jakie techniki są najskuteczniejsze w terapii tego schorzenia.
Kość guziczna i dolegliwości bólowe
Kość guziczna, niewielka struktura zbudowana z 4-5 szczątkowych zrośniętych ze sobą kręgów, jest wbrew pozorom bardzo ważnym elementem naszego organizmu. Jako składowa całego systemu miednicy i stawu krzyżowo- biodrowego kość guziczna może wpływać na ich mechanikę. Jest połączona ściśle z dolnym końcem kości krzyżowej więc wszelkie naprężenia/ urazy w jej obrębie będą przenosić się również na kość krzyżową.
Bardzo istotny jest też fakt, że kość guziczna stanowi punkt przyczepu więzadeł i mięśni: mięśnia dźwigacza odbytu, zwieracza odbytu, mięśnia guzicznego, więzadeł krzyżowo- ogonowych, więzadeł krzyżowo- kolcowych i krzyżowo- guzowych.
Pamiętajmy też o strukturach nerwowych znajdujących się w tej okolicy, czyli splocie guzicznym. Podrażnienie nerwu guzicznego może wywoływać intensywny ból.
Dolegliwości bólowe w rejonie kości ogonowej nazywane są coccygodynią. Mogą pojawić się jako następstwo urazu, najczęściej upadku na pośladki lub w wyniku istnienia wzorca napięciowego, który będzie wywoływał „podrażnienie” w rejonie kości ogonowej. Zdarza się również, że bóle kości ogonowej pojawiają się u kobiet jako następstwo porodu i urazów okołoporodowych. Czasem ból zostaje zainicjowany poprzez długą jazdę rowerem lub długie przebywanie w pozycji siedzącej.
Ból kości guzicznej a osteopatia
W diagnostyce bólu kości guzicznej warto zwrócić też uwagę na aspekty takie jak:
- ropnie kości krzyżowej i guzicznej,
- stany zapalne,
- narośla kostne o typie „ostrogi” na kości guzicznej,
- choroby nowotworowe.
Wszystkie one również mogą objawiać się bólem i należy w diagnostyce różnicowej uwzględnić te przyczyny.
Ze względu na połączenie z mięśniami dna miednicy pacjenci cierpiący na coccygodynię bardzo często zgłaszają, że ból nasila się w trakcie wypróżniania. Stanowi to dodatkowe obciążenie psychiczne dla pacjenta i powoduje, że z definicji fizjologiczna czynność staje się bodźcem stresowym. Skutkuje to niejednokrotnie rozwinięciem zaburzeń wypróżniania.
Leczenie osteopatyczne przy bólu kości guzicznej
Jak widzimy, problem bólu kości guzicznej jest poważny i potrafi w znaczący sposób obniżyć jakość życia osoby dotkniętej coccygodynią. Czy zatem medycyna osteopatyczna może być wsparciem dla takich pacjentów?
Na szczęście mamy tutaj dość spore pole do działania. Oczywiście podstawą do pracy jest dokładny wywiad i badanie, ale warto zwrócić uwagę na kilka aspektów funkcjonowania naszego pacjenta.
Po pierwsze, w terapii osteopatycznej bólu kości guzicznej ważne jest zadbanie o równowagę napięcia w rejonie przepon ciała, od namiotu móżdżku, przez dno jamy ustnej i mięśnie nadgnykowe, górny otwór klatki piersiowej, przeponę oddechową po przeponę moczowo-płciową. Zrównoważenie ciśnień w jamach ciała może wpłynąć pozytywnie na napięcie mięśni dna miednicy, a za tym zmniejszyć siły przeciążające działające na kość ogonową.
Kolejny aspekt leczenia osteopatycznego przy bólu kości guzicznej to praca ze stawem krzyżowo-biodrowym i mobilizacja kości guzicznej. Wiemy, że dysfunkcja stawu krzyżowo-biodrowego może dawać objawy bólowe okolicy ogonowej. Warto zawsze zbadać te stawy, ilość i jakość ruchu w nich i w razie konieczności poddać celowanej terapii.
Mobilizacja kości guzicznej, szczególnie w przypadku upadku na pośladki i w następstwie jej podwichnięcia, może dawać ulgę pacjentowi. Wyzwaniem jest jednak fakt, że mobilizację taką wykonuje się per rectum. Należy ten fakt przedyskutować z pacjentem i zawsze mieć pewność jego zgody i zrozumienia celu i sposobu wykonania zabiegu.
Warto pamiętać również o pracy związanej z regulacją napięcia mięśni pośladkowych. Osoby cierpiące z powodu bólu kości guzicznej niejednokrotnie wykazują wzmożone napięcie mięśni pośladkowych oraz gruszkowatego. W terapii osteopatycznej warto posłużyć się w takim przypadku, oprócz samych technik rozluźniania mięśniowo-powięziowego, technikami poizometrycznej relaksacji. PIR jest świetnym sposobem na reedukację w zakresie pracy mięśni i kontroli ich napięcia.
Zwróćmy też uwagę na aspekt emocjonalny. Długotrwały ból i obawa z nim związana powodują obniżenie nastroju, ale również przewagę sympatykotonii u cierpiącego człowieka. W terapii osteopatycznej kości guzicznej techniki oddechowe, trening autogenny, medytacja uważności, praca czaszkowo- krzyżowa często będą bardzo pomocne w redukcji bólu.
Jak widzimy, mamy do dyspozycji wiele możliwości pracy i narzędzi. Przede wszystkim należy jednak na początku zrozumieć istotę problemu danego pacjenta i dopiero na podstawie obrazu jaki nam się wyłoni zastosować odpowiednie interwencje terapeutyczne.
Chcesz pogłębić wiedzę na temat leczenia osteopatycznego przy bólu kości guzicznej? Zapraszamy do oddziałów Akademii Osteopatii:
Bibliografia:
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Dampc B, Słowiński K. Coccygodynia – patogeneza, diagnostyka i terapia. Przegląd piśmiennictwa. Pol Przegl Chir. (2017);89(4):33-40.
- Caroline A. Stone, Osteopatia wisceralna i położnicza, MedPharm Polska, 2021.
- Nathan S.T., Fischer B.E., Roberts C.S.: Coccygodynia – a review of pathoanatomy, aetiology, treatment and outcome. J Bone Joint Surg [Br] 2010; (92-B):1622-7
- Słobodzian J., Rakowski A.: Terapia Manualna w zespołach bólowych kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. Wydawnictwo CTM, Poznań 2011
