Złamanie obojczyka u noworodka to jeden z najbardziej powszechnych urazów ortopedycznych. Okołoporodowe złamanie obojczyka jest częstym zdarzeniem podczas trudnych porodów. Obojczyk jest najczęściej uszkodzoną kością długą u noworodków, stanowiąc od 10% do 15% wszystkich złamań. Częstość występowania złamania obojczyka u noworodka szacuje się od około 0,5% do 1,6%, co oznacza od 5 do 16 przypadków na 1000 urodzeń. Inne źródła mówią o wartościach od około 0,5% do 4% przypadków.
Okołoporodowe złamanie obojczyka - przyczyny i czynniki ryzyka
Najczęściej wymienianymi czynnikami ryzyka złamania obojczyka podczas porodu drogami natury są:
-
wysoka masa urodzeniowa dziecka (powyżej 3500-4000 g),
-
niewspółmierność porodowa (wielkość płodu przekracza rozmiary kanału rodnego),
-
dystocja barkowa (zablokowanie barków w kanale rodnym podczas porodu),
-
przedłużający się poród,
-
poród wspomagany próżnociągiem,
-
matczyne problemy tj. cukrzyca typu 1 oraz cukrzyca ciążowa, wiek matki powyżej 29 roku życia.
Złamanie obojczyka podczas porodu może prowadzić do długotrwałych konsekwencji, jeśli nie zostanie właściwie zdiagnozowane. Okołoporodowe złamanie obojczyka wymaga dokładnego monitorowania w pierwszych tygodniach życia dziecka.
Złamanie obojczyka u noworodka - objawy i diagnostyka
Większość złamań obojczyka u noworodków ma charakter złamania „zielonej gałązki", przez co są mniej widoczne w badaniu klinicznym. Są one często wykrywane po raz pierwszy, gdy rodzice zauważają brak spontanicznych ruchów w kończynie górnej dziecka, w pierwszych dobach życia. Kolejne objawy kliniczne złamania obojczyka u noworodka to m.in.:
-
tkliwość okolicy obojczyka bez lub z obrzękiem,
-
dźwięki trzeszczenia podczas biernego ruchu,
-
asymetryczny kontur kości,
-
asymetria odruchu Moro - osłabienie lub brak odruchu po stronie urazu,
-
płacz podczas ruchu biernego kończyną.
Wstępne zdjęcia rentgenowskie mogą być ujemne lub niejednoznaczne, szczególnie w przypadku złamań z minimalnym przemieszczeniem. W takich przypadkach pomocne mogą być powtórne zdjęcia rentgenowskie obojczyka, wykonane w ciągu 7 do 10 dni od powstania kostniny. Ultrasonografia może czasami pomóc w diagnostyce ukrytych złamań noworodkowych ale wykonywana jest rzadziej. Złamanie obojczyka u noworodka zazwyczaj goi się bez specjalistycznego leczenia, zaleca się delikatną pielęgnację noworodka i ograniczenie ruchów kończyny.
Złamanie obojczyka podczas porodu - diagnostyka różnicowa i podejście osteopatyczne
Najważniejszym rozpoznaniem różnicowym jest wrodzony staw rzekomy obojczyka (ang. congenital pseudarthrosis of the clavicle - CPC). W przeciwieństwie do złamań, stawy rzekome są niebolesne lub minimalnie bolesne. CPC to rzadkie schorzenie, które prawie zawsze występuje po stronie prawej, zwykle obserwuje się je po przeciwnej stronie serca z wyjątkiem pacjentów z odwróceniem trzewi. Opisano również kilka przypadków obustronnych, choć są one niezwykle rzadkie. Patofizjologia CPC jest słabo poznana, doniesienia o powiązaniach rodzinnych sugerują potencjalny komponent genetyczny.
Kolejnym schorzeniem wymagającym różnicowania jest dysplazja obojczykowo-czaszkowa (ang. cleidocranial dysplasia, CCD). Schorzenie o podłożu genetycznym charakteryzujące się niedorozwojem lub brakiem obojczyków. U noworodków ze złamaniem obojczyka należy również wykluczyć porażenie Erba (uszkodzenie splotu ramiennego). W badaniu obejmującym 155 noworodków ze złamaniem obojczyka, 17 przypadków (10,97%) miało współistniejące uszkodzenie splotu ramiennego. Złamania przyśrodkowej części obojczyka były istotnie związane z wyższym ryzykiem uszkodzenia struktur nerwowych.
W przypadku badania osteopatycznego niemowlęcia, u którego w okresie noworodkowym doszło do złamania obojczyka podczas porodu, należy wziąć pod uwagę ocenę ruchomości tkanek w obrębie górnego otworu klatki piersiowej, powięzi szyjnej i wewnątrzpiersiowej. Ze względu na bezpośrednie połączenie mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego z przebiegiem przyśrodkowym obojczyka wszystkie struktury sąsiadujące z tym obszarem, tj. powięź skroniowa, szwy czaszkowe w obrębie kości skroniowej oraz potylicznej powinny być w centrum zainteresowania badania palpacyjnego osteopaty.
Okołoporodowe złamanie obojczyka wymaga kompleksowej oceny. Złamanie obojczyka u noworodka może mieć długotrwałe konsekwencje, jeśli nie zostanie właściwie zdiagnozowane i leczone. Złamanie obojczyka podczas porodu to problem, przy którym warto rozważyć nie tylko standardowe podejście medyczne, ale również holistyczne metody terapeutyczne.
Jeśli jesteś zainteresowany pogłębieniem wiedzy na temat tego, jak osteopatia wspiera leczenie okołoporodowego złamania obojczyka u noworodka i jak może pomóc osteopata dla dzieci, odwiedź jeden z oddziałów Akademii Osteopatii:
Piśmiennictwo:
-
Galimberti, L. et al. Ultrasound Diagnosis of Clavicle Fractures in Newborns: A Systematic Review. Children 2024, 11(9), 1080
-
Ahn, ES et al. Neonatal clavicular fracture: Recent 10 year study. Pediatr Int. 2015;57(1):60-3.
