Aktualności
Śródpiersie, osłuchiwanie płuc i serca
W anatomii klatki piersiowej, powięź wewnątrzpiersiowa odgrywa kluczową rolę w oddzielaniu struktur śródpiersia od wewnętrznej powierzchni żeber i mięśni międzyżebrowych. Śródpiersie, przestrzeń zawarta między płucami, jest siedliskiem wielu ważnych organów, takich jak serce, duże naczynia krwionośne, przełyk oraz tchawica. W codziennej praktyce osteopatycznej umiejętność osłuchiwania płuc i serca stanowi podstawę diagnostyki chorób układu oddechowego i krążenia. W dzisiejszym artykule zajrzymy w przestrzeń znajdującą się pod warstwą powięzi wewnątrzpiersiowej. Jest ona bardzo ważna dla praktyki osteopatycznej.
Śródpiersie w osteopatii i jego budowa
Powięź wewnątrzpiersiowa jest cienką, ale istotną warstwą tkanki łącznej, która wyściela wewnętrzną powierzchnię klatki piersiowej, oddzielając opłucną ścienną od ścian klatki piersiowej i przepony. Stanowi ona integralny element anatomiczny, pełniący kilka kluczowych funkcji w ciele człowieka, zwłaszcza w kontekście biomechaniki i patologii układu oddechowego. Powięź wewnątrzpiersiowa składa się głównie z następujących elementów:
- tkanka łączna luźna: zapewnia elastyczność i zdolność do rozciągania, co jest niezbędne podczas ruchów oddechowych oraz innych dynamicznych aktywności klatki piersiowej;
- włókna kolagenowe: odpowiedzialne za wytrzymałość na rozciąganie, wspierają strukturalną integralność klatki piersiowej;
- włókna sprężyste: umożliwiają powrotność do pierwotnego kształtu po rozciągnięciu, co jest kluczowe dla właściwej funkcji oddechowej;
- unaczynienie i unerwienie: bogato unaczyniona i unerwiona, powięź wewnątrzpiersiowa bierze udział w transmisji bodźców bólowych oraz odgrywa rolę w mechanizmach regulacyjnych, takich jak odruchy kaszlu.
Zrozumienie struktury i funkcji powięzi wewnątrzpiersiowej jest kluczowe dla specjalistów zajmujących się diagnostyką i terapią zaburzeń układu oddechowego oraz struktur anatomicznych klatki piersiowej, zwłaszcza w kontekście terapii manualnych stosowanych w osteopatii.
Powięź wewnątrzpiersiowa - struktury
Strukturą znajdującą się pod powięzią wewnątrzpiersiową jest opłucna ścienna, dzieląca się na trzy części: opłucna przeponowa, żebrowa oraz śródpiersiowa. To część żebrowa ma bezpośredni kontakt z leżącą bardziej powierzchownie powięzią, okolicą mięśnia poprzecznego klatki piersiowej, mięśniami międzyżebrowymi wewnętrznymi oraz naczyniami piersiowymi wewnętrznymi.
Kolejną warstwą opłucnej jest opłucna przeponowa, która to skleja się z przeponą przy pomocy ubogiej warstwy tkanki podopłucnowej, będącej warstwą powięzi wewnątrzpiersiowej, noszącej nazwy powięzi przeponowo-opłucnowej. Ostatnia część opłucnej to opłucna śródpiersiowa, otaczająca narządy znajdujące się w śródpiersiu. Opłucna w części śródpiersiowej łączy się z opłucną trzewną i przejście to nazywamy krezką płuca, która obejmuje korzeń płuca, który natomiast wnika do wnęki płuca, pod którą znajduje się więzadło płucne.
Poza wymienionym już przejściem opłucnej ściennej w opłucną trzewną możemy również wyróżnić przejścia pomiędzy poszczególnymi częściami opłucnej ściennej, które nazywamy zachyłkami. W w ten sposób pomiędzy opłucną żebrową oraz opłucną przeponową znajduje się zachyłek żebrowo-przeponowy. Przejście opłucnej śródpiersiowej w przeponową nosi nazwę zachyłka przeponowo-śródpiersiowego. Ostatni, jaki jesteśmy w stanie wyróżnić, nosi nazwę zachyłka żebrowo-śródpiersiowego, który można podzielić na przedni i tylny.
Zachyłki pełnią rolę przestrzeni dopełniających — podczas wdechu płuca zagłębiają się w przestrzeń zachyłków. Pomiędzy opłucną trzewną, która ściśle przylega do płuca, a opłucną ścienną znajduje się jama surowicy, umożliwiająca ślizg pomiędzy tymi strukturami.
Powięź wewnątrzpiersiowa w praktyce osteopatycznej - co jest ważne?
Ważnymi obszarami dla osteopatycznej praktyki powięzi wewnątrzpiersiowej są miejsca zwane szczelinami, które znajdują się pomiędzy płatami płuc, w których to może dochodzić do licznych zrostów i sklejeń np. w wyniku zapalenia płuc. Prawe płuco posiada dwie szczeliny — skośną i poziomą, ze względu na występowanie 3 płatów. Szczelina skośna prawego płuca przebiega w V przestrzeni międzyżebrowej w linii sutkowej i w linii przymostkowej dochodzi do VI żebra.
Stanowi ona granicę przede wszystkim pomiędzy płatem środkowym a dolnym. Natomiast szczelina pozioma — stanowiąca granicę pomiędzy płatem górnym i środkowym znajduje się w linii pachowej na wysokości IV żebra. Lewe płuco, ze względu na występowanie dwóch płatów, posiada jedynie jedną szczelinę — skośną, której rzut jest taki sam, jak w przypadku prawego płuca.
Na uwagę zasługuje fakt, że unerwienie opłucnej trzewnej i opłucnej ściennej jest odmienne. Opłucna trzewna unerwiona jest z układu współczulnego z segmentów th1-th4, a unerwienie opłucnej ściennej jest czuciowe, z nerwów międzyżebrowych od II do X oraz przez nerw przeponowy, którego unerwienie sięga osklepka opłucnej, opłucnej śródpiersiowej oraz przeponowej.
Pomiędzy płucami znajduje się śródpiersie, które można podzielić na górne i dolne, zaś dolne na przednie, środkowe i tylne.
- Śródpiersie górne rozpięte jest między górnym otworem klatki piersiowej a trzonem IV kręgu piersiowego. Zawartość stanowi grasica, żyły ramienno-głowowe, które tworzą żyłę główną górną, łuk aorty, tchawicę, przełyk, przewód piersiowy, pień współczulny oraz węzły chłonne przytchawicze i tchawiczo-oskrzelowe.
- Śródpiersie przednie natomiast zawiera więzadła osierdziowo-przeponowe, gałęzie tętnic piersiowych wewnętrznych oraz węzły chłonne śródpiersiowe, zbierające limfę z okolic osierdzia, u dzieci — grasicy, gruczołu tarczowego, tchawicy, czy serca.
- Śródpiersie środkowe jest bogate w naczynia, do których można zaliczyć tętnice płucne, aortę wstępującą, żyły płucne, a także osierdzie wraz z zawartością, czy rozdwojenie tchawicy wraz z oskrzelami głównymi.
- Śródpiersie tylne natomiast zawiera przełyk wraz z lewym oraz prawym nerwem błędnym, żyłę nieparzystą oraz nieparzystą krótką oraz węzły chłonne śródpiersiowe tylne, aortę zastępującą oraz przewód piersiowy.
Serce w osteopatii - osłuchiwanie serca
Tematem, który należy uwzględnić w osteopatycznej praktyce gabinetowej jest osłuchiwanie serca. Jest to czynność, którą wykonuje się przy użyciu stetoskopu. W osłuchiwaniu zastawek serca jesteśmy w stanie wyróżnić 4 tony:
1 ton - zamykanie zastawki dwudzielnej, który znajdziemy w obszarze V przestrzeni międzyżebrowej po lewej stronie;
2 ton - zamykanie zastawki tętnicy głównej oraz płucnej, gdzie zastawka pnia płucnego odpowiada przestrzeni międzyżebrowej II po lewej stronie, przy mostku, a zastawka aorty odpowiada tej samej wysokości, jednakże po prawej stronie mostka;
3 ton - faza rozkurczowa komór serca;
4 ton - skurcz przedsionków.
I i II ton słyszalne są w zasadzie zawsze. Tym, co powinno wzbudzić naszą czujność podczas osłuchiwania serca, są wszelkie szmery, które to mogą być znakiem na toczącą się w jego obszarze patologię. Uzupełnieniem nieprawidłowości w osłuchiwaniu serca może okazać się kliniczny obraz pacjenta. Pacjenci mogą wykazywać również:
- znaczne zwiększenie obwodu brzucha, które może być sygnałem świadczącym o np. ciężkiej niewydolności serca;
- sinicę bądź bladość w obszarze twarzy;
- różnice w wyczuwalnym tętnie między kończynami (różnice zarówno w rytmie, jak i jakości tętnienia).
Wnikliwa znajomość anatomii śródpiersia oraz umiejętność precyzyjnego osłuchiwania płuc i serca są fundamentami skutecznej diagnostyki i terapii w praktyce osteopatycznej. Powięź wewnątrzpiersiowa, pełniąca istotną rolę w funkcjonowaniu klatki piersiowej, oraz techniki osłuchiwania stanowią cenne narzędzia w codziennej pracy specjalistów medycznych. Zachęcamy do dalszego pogłębiania wiedzy i doskonalenia umiejętności, które przyczynią się do poprawy jakości opieki nad pacjentami oraz efektywności stosowanych terapii. Jeśli chcesz pogłębić swoją wiedzę z zakresu powięzi wewnątrzpiersiowej w praktyce osteopatycznej, zapraszamy do oddziałów Akademii Osteopatii:
Bibliografia
1. Bochenek A, Reicher M., Anatomia człowieka, Tom III, Wydawnictwo PZWL, 2012.
Program nauczania
Program edukacyjny Akademii oparty jest o standardy stosowane w największych szkołach osteopatycznych na świecie i obejmuje ponad 2 tys. godzin dydaktycznych realizowanych przez 44 seminaria w trakcie 4,5-letniego cyklu nauczania.
Dowiedz się więcejOsteopata D.O.
Po ukończeniu 4,5 letniego trybu nauczania, otrzymujesz możliwość napisania pracy dyplomowej i uzyskania Certyfikowanego Osteopaty D.O.
Dowiedz się więcejLokalizacja
Akademia Osteopatii działa w: Poznaniu, Krakowie, Warszawie, Wrocławiu oraz Gdańsku.
Dowiedz się więcej